Ziemniak – co warto wiedzieć o tym warzywie?

Ziemniak to zdecydowanie najpopularniejsze warzywo w Polsce. Przyrządzamy go na wiele sposobów i często to stały element naszych obiadów. Co warto wiedzieć o ziemniakach? Wyjaśniamy w naszym artykule!

Trudno wyobrazić sobie tradycyjny polski obiad bez ziemniaków. Trzeba jednak przyznać, że od wielu lat sięgamy po to warzywo w innej formie niż gotowane – coraz częściej są one na przykład pieczone lub smażone. Ziemniak – co warto o nim wiedzieć, i to nie tylko w kontekście kulinarnym?

Ziemniak – podstawowe informacje

Ziemniak to roślina skrobiowa, bulwiasta, pochodząca z wieloletniej rośliny psiankowatej Solanum tuberosum. Słowo „ziemniak” może odnosić się zarówno do samej rośliny, jak i do jadalnej bulwy. W Andach, gdzie gatunek ten jest autochtoniczny, występuje kilka innych blisko spokrewnionych uprawnych gatunków ziemniaka. Ziemniaki zostały wprowadzone do Europy w połowie XVI wieku przez Hiszpanów. Obecnie ziemniaki są podstawowym pożywieniem w wielu częściach świata i stanowią integralną część wielu kuchni świata.

Ziemniak – jakie ma wartości odżywcze?

Wartości odżywcze w 100 g:

Mały ziemniak zawiera zwykle około 80 kalorii i jest cennym źródłem witamin C i B6, potasu i manganu. Ziemniaki zawierają również błonnik pokarmowy i są naturalnie bezglutenowe. Spożywanie ziemniaków ze skórką dostarcza jeszcze więcej błonnika. Włączenie ziemniaków do diety może pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi i zwiększyć uczucie sytości po posiłku. Ponadto zawarte w ziemniakach przeciwutleniacze mogą pomóc w ochronie komórek przed uszkodzeniami. 

Jednak skład odżywczy ziemniaków różni się w zależności od sposobu ich przygotowania. Na przykład ziemniaki smażone lub frytki zawierają więcej tłuszczu i kalorii niż ziemniaki gotowane czy tłuczone. Dlatego najlepiej wybierać właśnie warzywo w wersji pieczonej lub gotowanej.

Ziemniaki – najpopularniejsze odmiany

Ziemniaki są podstawą diety wielu ludzi na całym świecie, a do wyboru są setki różnych odmian. Do najpopularniejszych ziemniaków należą irga, lord czy agnes. Nie wszystkie ziemniaki nadają się do każdego dania – to ze względu na obecność skrobi. Niektóre ziemniaki świetnie nadają się do przygotowania frytek czy placków ziemniaczanych, inne powinno się wyłącznie gotować.

Bez względu na to, jakie jest twoje ulubione danie, na pewno znajdziesz rodzaj ziemniaka, który będzie ci odpowiadał.

Skąd pochodzi ziemniak?

Ziemniak jest powszechnie uprawianą rośliną pochodzącą z regionu Andów w Ameryce Południowej. Ziemniaki zostały po raz pierwszy uprawiane przez Inków z Peru i Boliwii w okresie od 8000 do 5000 lat p.n.e.

Do Europy zostały wprowadzone przez hiszpańskich odkrywców w XVI wieku. Ziemniaki są obecnie czwartą pod względem wielkości upraw rośliną spożywczą na świecie, po pszenicy, ryżu i kukurydzy. Każdego roku produkuje się ponad 1,3 miliarda ton ziemniaków. 

Większość ziemniaków przeznacza się do spożycia przez ludzi, ale znaczną ich część wykorzystuje się także jako paszę dla zwierząt oraz do produkcji skrobi przemysłowej. Rośliny ziemniaka zbiera się zwykle jesienią, po obumarciu liści. Bulwy są następnie wykopywane i pozostawiane na słońcu na kilka dni, po czym są przechowywane do wykorzystania w zimie. 

Gdy ziemniaki są dojrzałe, można je pozostawić w ziemi i zbierać w miarę potrzeb. Ten rodzaj produkcji nazywany jest „późnym zbiorem” lub „przechowywaniem zimowym”. Dojrzałe ziemniaki można również zamrozić lub odwodnić w celu dłuższego przechowywania.

Kiedy najlepiej sadzić ziemniaki?

Najlepszą porą na sadzenie ziemniaków jest wiosna, po ostatnich przymrozkach. Gleba powinna być dobrze zdrenowana i luźna, ponieważ ziemniaki potrzebują miejsca do wzrostu. Rośliny potrzebują też pełnego słońca i stałego podlewania. 

Jeśli pogoda jest jeszcze chłodna, można poczekać z sadzeniem do czasu, aż gleba nieco się ociepli. Jeśli jednak mieszkasz na obszarze o krótkim okresie wegetacji, lepiej jest posadzić ziemniaki wcześnie i zabezpieczyć rośliny przed mrozem. 

Ziemniaki można sadzić bezpośrednio w gruncie lub w pojemnikach. W przypadku sadzenia w pojemnikach należy pamiętać o użyciu dużej donicy z otworami drenażowymi. Donicę należy wypełnić wysokiej jakości mieszanką doniczkową i posadzić nasiona ziemniaków w odległości około 15 cm od siebie. 

Podlewaj dobrze i utrzymuj glebę w stanie wilgotnym. Gdy rośliny osiągną wysokość około 20 cm, można zacząć je podnosić, dodając więcej ziemi wokół podstawy każdej rośliny. Pomoże to w zapewnieniu drenażu i zapobiegnie gniciu roślin.

Zbiory ziemniaków następują zwykle około 2–3 miesięcy po posadzeniu, ale mogą się różnić w zależności od rodzaju ziemniaków i warunków pogodowych. Aby zebrać bulwy, należy ostrożnie okopać rośliny łopatą lub kielnią i wyciągnąć bulwy. Umyj je i przechowuj w suchym i ciemnym miejscu.

Jak przygotować ziemniaki w kuchni?

Jeśli chodzi o tłuczone ziemniaki, jest kilka rzeczy, które możesz zrobić, aby za każdym razem wychodziły idealnie. 

Po pierwsze, zacznij od ziemniaków dobrej jakości. Doskonałym wyborem są ziemniaki irga czy lord, ponieważ mają kremową konsystencję i dobrze się zacierają. 

Po drugie, ugotuj ziemniaki w osolonej wodzie, aż będą miękkie. Pomoże to wydobyć ich smak. 

Po trzecie, użyj tłuczka do ziemniaków lub młynka, aby uzyskać lekkie i puszyste purée. 

Na koniec należy doprawić purée masłem, śmietaną i solą do smaku. Przestrzeganie tych prostych wskazówek pozwoli ci cieszyć się pysznym purée ziemniaczanym, które z pewnością zasmakuje każdemu przy stole.

Ziemniak nie musi być nudnym warzywem! Możesz przyrządzić go na wiele sposobów i dodać do zapiekanek czy sałatek. To także cenne źródło makro- i mikroelementów. Ich uprawa nie jest wymagająca, dlatego możesz śmiało posadzić ulubione odmiany w swoim ogródku czy nawet na tarasie albo balkonie.