Skorzonera to roślina warzywna zaliczana do astrowatych, wytwarzająca aromatyczny korzeń spichrzowy. Naturalnie rośnie przede wszystkim w centrum i na południu Europy, a także w niektórych krajach Azji. W Polsce bywa uprawiana.
Skorzonera to roślina, której nazwa pochodzi od słowa określającego węża lub żmiję. Stąd też wzięła się jej druga nazwa polska, brzmiąca wężymord czarny korzeń czy czarne korzonki. To roślina typowa dla klimatu umiarkowanego, której siew prowadzi się wiosną, a zbiór – jesienią. Sprawdź, jakie wymagania ma skorzonera.
Skorzonera – charakterystyka
Skorzonera (Scorzonera hispanica) to roślina z zasady dwuletnia. Część nadziemną stanowią długie liście, stosunkowo wąskie, z wyrastającymi między nimi pędami, na których znajdują się żółte kwiaty. Pędy kwiatowe mogą osiągać nawet do 130 cm wysokości. Część podziemna, jadalna, to korzeń spichrzowy. Może mieć długość do 30 cm. Wewnątrz jest biały, bez włókien, na zewnątrz ma czarną lub brązową skórkę. Korzeń wydziela dodatkowo sok mleczny.
Odmiany skorzonery
Roślina występuje w kilku odmianach. Sa to:
- „Lange Jan” – jedna z najpopularniejszych odmian, która wytwarza długie korzenie dzięki późnemu kwitnieniu;
- „Jednoroczna Olbrzymia”;
- „Wulkan”;
- „Duplex”;
- „Meres”;
- „Czarny Piotruś”.
Skorzonera – uprawa
Skorzonera jest rzadko wybierana na warzywo uprawne przede wszystkim ze względu na duże wymagania. Sprawdź, jak wygląda jej uprawa.
Stanowisko i gleba
Podłoże do uprawy skorzonery powinno być przede wszystkim bardzo żyzne. Musi zawierać dużo potasu, co oznacza konieczność intensywnego nawożenia preparatami mineralnymi. Glebę trzeba głęboko uprawiać, aby nawóz był rozprowadzony równomiernie. W przypadku podłoża z dodatkiem obornika uprawa jest możliwa dopiero po dwóch latach od wprowadzenia do niego nawozu naturalnego.
Dodatkowo gleba powinna być umiarkowanie wilgotna, obojętna albo zasadowa, a także dość ciepła. Preferowane jest stanowisko słoneczne. Zazwyczaj skorzonera nie przemarza, jeśli jest zostawiona w gruncie na zimę.
Przedplon w uprawie skorzonery
Warto stosować jako przedplon:
- ogórki;
- cebulę;
- rośliny motylkowe.
Skorzonery nie uprawia się z zasady po kapuście oraz warzywach korzeniowych. Takie stanowisko jest nieodpowiednie i prowadzi do złego wykształcania się korzenia.
Siew i zbiór skorzonery
Skorzonera jest dość wymagająca pod względem uprawy, ale jeszcze trudniejsza, jeśli chodzi o zbiór. Sprawdź dlaczego.
Wysiew nasion
Warzywo to można uprawiać wyłącznie z nasion, najlepiej własnego zbioru. Siew skorzonery przeprowadza się z nasion nie starszych niż zeszłoroczne, a najlepiej z poprzedniego wysiewu. Odpowiednim terminem jest kwiecień w przypadku odmian o krótkiej wegetacji i sierpień w przypadku tych o wydłużonym okresie wzrostu. Odpowiednia rozstawa wynosi ok. 33 cm między rzędami. Po wschodzie kiełków stosuje się przerywanie i pozostawia silniejsze rośliny co ok. 6 cm.
Pielęgnacja skorzonery
Roślina wymaga odpowiednich zabiegów w okresie wzrostu, aby mogła się odpowiednio wykształcić. Przede wszystkim w przypadku wszystkich upraw, ale zwłaszcza wysiewu sierpniowego, wskazane jest regularne wzruszanie gleby, które ułatwia kiełkowanie. Dodatkowo istotne jest usuwanie chwastów. Mogą one w istotny sposób zmniejszyć plonowanie jako rośliny konkurencyjne. W uprawie, która przypada w suche lato, warto nawadniać skorzonerę.
Zbiór skorzonery
Korzenie skorzonery zbiera się:
- w październiku lub listopadzie tego samego roku w przypadku wysiewu w kwietniu;
- w październiku następnego roku w przypadku wysiewu w sierpniu.
Korzeń jest bardzo delikatny, a jego uszkodzenie skutkuje problemami z przechowywaniem. Z tego powodu można go wykopywwać z użyciem specjalnych wideł o w szerokim rozstawie zębów albo ręcznie. Przed przechowywaniem w temperaturze bliskiej zeru i przy wilgotności ok. 97% obcina się nać. Można przechowywać skorzonerę:
- w pryzmach w piwnicy;
- przykrytą wilgotnym piaskiem;
- zdołowaną w kopcach.
Choroby i szkodniki a skorzonera
Warzywo to może być wrażliwe na mszyce lub mączniaka, jednak zdarza się to rzadko. Wystarczą właściwe warunki uprawy, aby nie była ona zagrożona żadnymi chorobami i szkodnikami. Istotne jest pozyskanie materiału siewnego z pewnego źródła oraz wcześniejsze zaprawienie go, co chroni przed chorobami takimi jak np. zgorzel siewek.
Zastosowanie skorzonery
Na początku warto wspomnieć, skąd wzięła się polska nazwa wężymord. Roślina ta była stosowana przez wiele wieków jako antidotum stosowane przy ukąszeniach żmii. Prócz tego jest to warzywo jadalne, które stosuje się jako dodatek do rozmaitych potraw. W smaku skorzonera przypomina nieco szparagi. Zawiera wiele cennych składników, między innymi:
- witaminy z grupy B, a także C i E;
- sód;
- potas;
- magnez;
- karoten (mimo białej barwy);
- żelazo;
- fosfor;
- wapń.
Skorzonera jest rzadko spotykanym warzywem o bardzo interesującym smaku. Choć nie jest podatna na choroby i szkodniki, to ma duże wymagania związane z uprawą. Można jednak zdecydować się na jedną czy dwie grządki w ogrodzie.