Lucerna to roślina uprawna jednoroczna, której uprawy często spotyka się w Polsce. Roślina należy do rodziny bobowatych, a więc jest strączkowa. Rośnie przede wszystkim w Afryce, Azji, a także Afryce czy Australii i obu Amerykach.
Rosnąca w Polsce lucerna siewna bardzo często dziczeje, dlatego można ją powszechnie spotkać również poza obszarami uprawnymi. To roślina występująca w Polsce w kilku odmianach, które mają różne cechy. Z tego powodu do uprawy warto wybrać dokładnie tę roślinę, która będzie odpowiednia do danego zastosowania.
Lucerna – charakterystyka
Lucerna siewna (Medicago sativa) to roślina o prostej, silnie rozgałęzionej łodydze. Może dorastać nawet do 90 cm, zależnie od odmiany. Ma podłużne, zwykle lekko owalne listki z ząbkowanymi brzegami, rosnące po trzy na jednym ogonki. Roślinę wyróżnia bardzo silny system korzeniowy, który ma formę palową i może rosnąć nawet do 10 m w głąb ziemi.
Kwiaty tej byliny są zazwyczaj fioletowe albo purpurowe, choć istnieją też odmiany o kwiatach niebieskich. Kwiatostan jest groniasty, główkowaty, zwykle zawiera nawet do 30 kwiatów o średnicy ok. 10 mm. Z czasem roślina wytwarza strąk, który zawiera owalne nasionka.
Występowanie
Obecnie lucerna siewna występuje prawie na całym świecie. Gdzieniegdzie w stanie dzikim, częściej jako uprawa, zwłaszcza dziczejąca. Nasiona powstają w wyniku krzyżowego zapylenia, dlatego lucerna występuje zwykle w łanach. Rośnie w zaroślach, na trawnikach, w rowach i przydrożach. Może występować również w formie mieszańcowej z lucerną sierpowatą (Medicago falcata).
Odmiany lucerny
Lucerna występuje w kilku różnych odmianach. Do najpopularniejszych z uwagi na praktyce cechy zaliczają się:
- „Eugenia” – odmiana rodem z Włoch, świetnie aklimatyzująca się w innych obszarach. Wyróżnia ją odporność na choroby i szkodniki, a także możliwość uzyskania wysokiego plonu, nawet podwójnego, już po pierwszym skoszeniu;
- „Gea” – kolejna włoska odmiana odporna ma zimno, rosnąca szybko po skoszeniu i dobrze plonująca. Lucerna ta wyróżnia się wysoką wartością białka i często jest stosowana do podnoszenia jakości pasz;
- „Plato” – odmiana z Niemiec odporna na niskie temperatury, szkodniki i choroby, wyróżnia się niebieskimi kwiatami. Świetnie nadaje się na materiał paszowy, bo zawiera dużo białka i wysoko plonuje;
- „Power 4.2” – odmiana odporna na mszyce, choroby, a przy tym dająca duży plon, wyróżniającą się gęstymi liśćmi;
- „Salsa” – odmiana zazwyczaj stosowana w celach pastewnych. Jest odporna na wyleganie i szkodniki, zwłaszcza nicienie. Daje wysoki plon z dużą zawartością białka;
- „Tango” – stosowana do pasz jako element zielonki, kiszonki i siana, a także częsta domieszka do mieszanek traw. Wyróżniają ją wysoki poziom białka, wapnia oraz soli mineralnych.
Uprawa lucerny
Aby lucerna siewna przyniosła odpowiednie korzyści z uprawy, trzeba wysiewać ją w odpowiedni sposób. Rośnie ona gęsto, szybko i bez większych problemów, zwłaszcza w przypadku odmian odpornych na choroby i szkodniki. Jednocześnie jest dość wymagająca.
Gleba, stanowisko
Lucerna wymaga stanowiska, które jest nasłonecznione i ciepłe, a przy okazji chronione przed silnym wiatrem. Gleba powinna być próchnicza, żyzna, z zasadowym pH. Trzeba dbać o stałą wilgotność, a także zruszenie – mus być przepuszczalna, ale nie może być piaszczysta.
Pielęgnacja
Bardzo ważne są zabiegi, które przeprowadza się podczas uprawy lucerny. Przede wszystkim warto odpowiednio przygotować podłoże, aby było napowietrzone i nawiezione fosforem i potasem. Dodatkowo regularnie należy przeprowadzać odchwaszczenie. Lucerna może nie tolerować chwastów w swoim otoczeniu, co przekłada się na niższe plonowanie.
Siew nasion lucerny
Siew lucerny można przeprowadzać na trzy sposoby. Warto wiedzieć, czym się one różnią i kiedy wybrać konkretny typ siewu. W każdym przypadku siew przeprowadzany jest wiosną, zwykle w okolicach przełomu kwietnia i maja, kiedy ryzyko przymrozków jest dość niskie, a wilgotność gleby wysoka.
Wykonuje się też siew letni, jednak wymaga on większej liczby zabiegów. Przede wszystkim wykonuje się zaprawę nasion przeciwko zgorzeli siewek, a także stosuje szczepionki bakteryjne. Warto jednak nadal siać lucernę siewną najpóźniej do końca lipca. W przypadku późnego siewu jeszcze ważniejszy jest dobór odpowiedniego materiału siewnego. Produkt powinien być dobrej jakości, a przy tym odpowiedniej wilgotności i odporności.
Siew czysty
Siew lucerny w formie czystej przeprowadzany jest zwykle nieco rzadziej. W jego przypadku stosuje się zwykle do 12 kg nasion na 1 ha obszaru zasiewu. Zdarza się jednak, że potrzeba aż 20 kg nasion, bo zależy to od roku oraz obszaru, na którym wysiewana jest lucerna. Nasiona sieje się na głębokość do 2 cm, z rzędami w rozstawie od 10 do 15 cm.
Siew z trawami
Siew z trawami zielonymi przeprowadza się stosunkowo rzadko. Zazwyczaj taki zabieg wykonuje się w celu uzyskania dużej ilości kiszonki z jego koszenia. Zazwyczaj do siania wybiera się:
- tymotkę łąkową – 13 kg lucerny i 5 kg tymotki na hektar;
- kostrzewę łąkową – ok. 13 kg lucerny i ok. 17 kg kostrzewy na hektar;
- rajgras francuski – ok. 13 kg lucerny i ok. 23 kg rajgrasu francuskiego na hektar;
- kupkówka pospolita – ok. 13 kg lucerny i ok. 14 kg kupkówki na hektar.
Taki wysiew wzbogaca skład roślin pastewnych i wspomaga uzyskany plon przy jednoczesnym utrzymaniu na pożądanym poziomie wartości odżywczych.
Siew z rośliną ochronną
Najczęściej z przyczyn ekonomicznych wykonuje się siew lucerny ze zbożami, które są dla niej roślinami ochronnymi. Do tego grona zaliczyć można:
- jęczmień jary siany na ziarno – 120 kg jęczmienia i ok. 18 kg lucerny na hektar;
- owies siany na zielonkę – 160 kg owsa i ok. 18 kg lucerny na hektar.
W tym przypadku rozstaw rzędów powinien być nieco większy, bo musi wynosić od 15 do 20 cm.
Zastosowanie lucerny
Warto wiedzieć, że lucerna ma wiele zastosowań. Oto niektóre z nich.
Roślina pastewna
Zazwyczaj lucerna siana jest jako roślina pastewna. Sprawdza się jako element zielonki, siana, sianokiszonki czy słomy. Zawarte w niej składniki, przede wszystkim wysoki poziom białka, doskonale sprawdzają się jako dodatek do innych roślin paszowych. Z uwagi na swoje właściwości lucerna jest w stanie poprawiać skład paszy.
Żywienie i leczenie ludzi
Lucerna wykazuje też liczne właściwości, które sprawiają, że nadaje się do leczenia i żywienia dla ludzi. Przede wszystkim stosuje się kiełki, które można dodawać do sałatek czy kanapek. Znajduje się w sprzedaży pod nazwą alfalfa. Lucerna:
- poprawia poziom hemoglobiny we krwi i pozytywnie wpływa na pracę serca;
- wpływa na wzmocnienie popędu płciowego;
- zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów;
- zawiera związki takie jak antyoksydanty czy witamina C, które spowalniają procesy starzenia;
- stabilizuje poziom glukozy we krwi;
- obniża poziom cholesterolu LDL.
Warto sprawdzić informacje w opisie produktu. Dzięki temu dowiesz się, czy lucerna pochodzi z ekologicznej uprawy.
Resztki pożniwne
Jednym z powodów, dla których lucerna jest chętnie uprawiana, są resztki pożniwne. Lucernę traktuje się jako najbardziej naturalny nawóz zielony. Po przeoraniu resztek poprawia strukturę gleby i pozostawia w niej takie substancje jak np. azot.
Lucerna siewna to roślina o wysokich wymaganiach. Trzeba pilnować terminu jej siewu. Nie należy wybierać gleb kwaśnych, ciężkich. Może być jednak cennym dodatkiem do materiału paszowego.