Ptaszyniec u kur to ektopasożyt, który może się przyczynić do pomoru drobiu. Jak rozpoznać pierwsze niepokojące objawy schorzenia? Czy da się zapobiec zakażeniu? Jeśli szukasz odpowiedzi na te i inne pytania, przeczytaj poniższy tekst.
Szkodnik, jakim jest ptaszyniec, to jeden z najgroźniejszych pasożytów wewnętrznych. Stanowi duże zagrożenie nie tylko dla kur, ale także gołębi i wielu przedstawicieli drobiu. Jak zwalczać ptaszyńca? Które metody są najskuteczniejsze? Czy konieczna jest wówczas dezynfekcja całego kurnika?
Ptaszyniec kurzy — czym jest?
Ptaszyniec kurzy (łac. Dermanyssus gallinae) zaliczany jest do roztoczy, które żywią się krwią żywiciela, a żerują przede wszystkim wieczorami i w nocy. W rzadkich przypadkach atakują w ciągu dnia. Nasycone szkodniki potrafią chować się w szczelinach np. podłóg, zakamarkach kurnika, szparach parapetów i tam rozmnażać. Wybiera przestrzenie zacienione, z małą dostępnością promieniowania słonecznego. Co ciekawe, żywicielem dla ptaszyńca mogą być również ssaki, w tym zwierzęta domowe, takie jak kot, czy pies.
Co ciekawe, kury wykształciły w sobie mechanizmy obronne, co uwidacznia się głównie w ich zachowaniu. Jeżeli w kurniku ptaszyniec bytuje w dużych ilościach, drób zazwyczaj opuszcza je i nocuje na okolicznych drzewach i krzewach.
Jak wygląda atak ptaszyńca kurzego? Szkodnik nakłuwa ciało swojego żywiciela, wysysa krew, a także wprowadza do jego krwiobiegu ślinę. To właśnie to ostatnie zjawisko sprawia, że ptaki słabną i wykazują szereg objawów chorobowych.
Ciało ptaszyńca jest podłużne owalne i nieco spłaszczone. Co ciekawe, to samice są dłuższe niż samce. Są koloru szarożółtego. Ten gatunek roztocza ozdobiony jest drobnymi szczecinkami po grzbietowej części odwłoku. Po spożyciu krwi kształt jego ciała staje się nieco bardziej okrągły, a kolor zmienia się z ciemnoczerwonego do niemal czarnego, co związane jest z procesem rozkładania spożytej krwi. Larwy ptasznika mają po 3 pary odnóży, a dorosłe osobniki 4 pary, jednak do poruszania się używają jedynie trzech.
Do nakłuwania skóry służą pasożytowi szczękoczułki. Wydzielina, która dostaje się do krwi, jest toksyczna głównie dla piskląt i ma zdolności do rozpuszczania tkanek. Szkodniki rozmnażają się w szybkim tempie, składając po 8 jaj dziennie. Optymalne temperatury rozwoju mieszczą się w zakresie od 20 st.C. do 25 st.C. Larwy wylęgają się z jaj już po 2-3 dniach. Po wielu przeobrażeniach z larwy powstaje nimfa, a potem postać dorosła. Obie mają zdolność do spożywania krwi żywiciela.
Ptaszyniec atakuje nie tylko kury, ale także:
- gołębie,
- indyki,
- perliczki,
- bażanty,
- dzikie ptactwo, w tym m.in. szpaki i wróble.
Ptaszyniec kurzy — objawy choroby
Inwazja ptaszyńca kurzego jest dla hodowcy bardzo dotkliwa. Roztocze atakując gniazda niosek, może przyczynić się do zmniejszenia ich liczebności. Należy podkreślić jednak, że nasilenie objawów uzależnione jest od ilości szkodnika w populacji drobiu.
Do typowych objawów związanych z atakiem ptaszyńca zaliczają się m.in.:
- świąd,
- niedokrwistość,
- niepokój i rozdrażnienie zwierząt,
- anemia,
- obrzęk i zaczerwienienie w miejscu ugryzienia,
- powyrywane i/lub postrzępione pióra,
- spadek nieśności,
- widoczny spadek masy ciała.
Ptaszyniec kurzy może przenosić zarazki chorobotwórcze, które przyczyniają się do rozwoju wielu
chorób, w tym białaczki drobiu, toksoplazmozy czy cholery. Najmłodsze osobniki padają od toksycznej śliny. Samce drobiu, które tracą duże ilości piór, nie są akceptowane przez samice, przez co zmniejsza się ich populacja. Z powodu licznych zadrapań skóry, kury stają się bardziej narażone na infekcje.
Wyniki badań naukowych dowiodły, że ptaszyniec może przenosić wirusy, odpowiedzialne za choroby ludzkie, w tym przede wszystkim zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ponadto, roztocza produkują silne alergeny, co może być przyczyną pojawienia się astmy oskrzelowej. Ich ukłucie bywa bolesne, a w miejscu ugryzienia często pojawia się silny obrzęk i zaczerwienienie. W przypadku silnej reakcji alergicznej, możliwe jest powiększenie węzłów chłonnych. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do pojawienia się dużych owrzodzeń. W związku z tym, ptaszyniec zaliczany jest do najgroźniejszych pasożytów zewnętrznych.
Ptaszyniec kurzy w miastach
Należy pamiętać, że inwazja ptaszyńca kurzego nie dotyczy jedynie farm i wiejskich zagród. Szkodnik może pojawić się również w mieszkaniach, także tych w mieście. Jak to możliwe? Roztocze często bytuje w gniazdach gołębi, wróbli i innych dzikich ptaków. Stamtąd może bardzo łatwo dostać się do wnętrz mieszkań np. przez otwarty balkon lub okno. Ukrywając się w zakamarkach podłogi, ptaszyniec często atakuje domowe zwierzęta, w tym psy i koty.
Szkodnik może dostać się do mieszkań pracowników ferm, który przynoszą larwy na rękach lub fragmentach odzieży.
Metody zapobiegania i zwalczania ptaszyńca kurzego
Całkowite wytępienie ptaszyńca kurzego z fermy bywa bardzo trudnym zadaniem. Jest to związane z faktem, że roztocze może bytować przez dłuższy czas w ciemnych zakamarkach (szczelinach dachu, podłogi itp.) bez dostępu do pożywienia.
Jedyną skuteczną metodą pozwalającą zmniejszyć ryzyko dużych strat w kurniku jest zastosowanie dezakaryzacji. Powtarza się go co 2-3 dni przez okres ok. tygodnia. Rekomendowane jest ciągłe zmienianie rodzajów pestycydów, tak aby nie doszło do wytworzenia swoistej odporności szkodnika na dany preparat.
Ptaszyniec kurzy zaliczany jest do jednych z najniebezpieczniejszych szkodników, które wpływają na nieśność drobiu, a także liczebność ich populacji. Roztocze zamieszkuje szpary i szczeliny, a atakuje przede wszystkim w nocy. W związku z tym trudno jest dostrzec je w ciągu dnia. Inwazja pasożyta może skutkować pomorem drobiu lub znacznym obniżeniem nieśności. Ponieważ nie da się w 100% zapobiec kolonizacji szkodników, kluczowe jest systematyczne jest obserwowanie osobników, a przede wszystkim stanu ich skóry i piór. Nie mniej ważne jest zachowanie drobiu, które może wykazywać niepokój i rozdrażnienie.
Powiązane artykuły:
- Wszoły u kur — czym są i jak się ich pozbyć?
- Pchły kurze — charakterystyka i metody zwalczania
- Nawożenie obornikiem kurzym. Kurzak i pomiot kurzy – najcenniejszy nawóz naturalny
- Bąk owad – czym charakteryzuje się bąk bydlęcy? Czy jest groźny dla człowieka? Jak wyglądają bąki bydlęce?
- Kokcydioza u kur — objawy i profilaktyka