Odmiany jabłoni — przegląd

Odmiany jabłoni cieszą się dużą popularnością, a to ze względu na walory smakowe owoców. Sadownicy wybierają różne rodzaje drzew owocowych w zależności od preferencji i warunków, jakimi dysponują. Jesteś ciekawy, czym charakteryzują się poszczególne odmiany jabłoni? To koniecznie przeczytaj poniższy tekst.

Jabłoń to wieloletnia roślina, która cieszy soczystymi owocami przez wiele pokoleń. Wybór sadzonki nie jest jednak tak oczywistą sprawą. Wiele zależy bowiem od jakości gruntu, na którym planuje się uprawę, a także od nasłonecznienia terenu. Jabłonie są jednymi z najpopularniejszych drzew owocowych uprawianych w klimacie umiarkowanym. Jabłka to owoce, które nadają się zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i przetworzenia. Dżemy i soki z domowych jabłek mogą cieszyć swoim smakiem przez cały rok.

Zanim zdecydujemy się na konkretne drzewko, warto pamiętać, że poszczególne odmiany różnią się między sobą m.in. odpornością na choroby, plennością, walorami smakowymi, a także wartościami odżywczymi. Które z nich są najpopularniejsze? Co najchętniej uprawia się w sadach? Które z nich opłaca się posadzić?

Odmiany jabłoni — najpopularniejsze owoce w Polsce

Jabłonie są najchętniej uprawianymi drzewami owocowymi w Polsce. Na każdym owocowo-warzywnym ryneczku znaleźć można pełen wachlarz różnych odmian, różniących się rodzajem miąższu, kwasowością, kolorem i przeznaczeniem (np. do pieczenia, na przetwory itd.). Aromat jabłek kojarzy się przede wszystkim z ciepłem domowego ogniska i chyba nie ma osób, które nie lubią smaku ciepłej, domowej szarlotki. Aby jednak możliwe było uzyskanie pysznych owoców, należy uprawiać je w określonych warunkach.

Zdecydowana większość z powszechnie uprawianych jabłoni wymaga tzw. zapylaczy, czyli innych drzew owocowych (znajdujących się w najbliższym sąsiedztwie), które przyczynią się do zapłodnienia krzyżowego i ułatwią owocowanie. Odpowiednie warunki uprawy gwarantują nie tylko obfity plon, ale także możliwość długiego przechowywania owoców. To wszystko sprawia, że uprawa jabłek jest dla sadowników bardzo opłacalna.

Kluczowe znaczenie ma to, czy drzewo owocowe jest odporne na najpopularniejsze choroby jabłoni, jakimi są m.in. parch, zaraza ogniowa, czy też mączniak. Jest to szczególnie ważne w chłodniejszych częściach Polski.

Odmiany jabłoni — stare

Lista odmian jabłoni ciągle się wydłuża. Każdego roku pojawiają się nowe, odporniejsze na mróz i choroby. Jednakże zdecydowana większość sadowników wybiera stare odmiany. Powodów jest wiele, w tym przywiązanie do tradycyjnego smaku i znajomość wymagań pielęgnacyjnych drzew.

Stare odmiany jabłoni to m.in.:

• antonówka — zaliczana jest do jednej z najstarszych odmian jabłoni w Polsce. Uważa się, że pochodzi z Rosji. Jest wyjątkowo odporna na mróz i choroby. Późno wchodzi w okres owocowania, a zbiory najczęściej odbywają się jesienią. Zaletą jest również to, że drzewo ma małe wymagania glebowe, a w związku z tym uprawa nie przysparza większych trudności. Wyróżnia się kruchym, kwaskowatym miąższem. Antonówka nadaje się zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i do ciast oraz przetworów,
• szara reneta — pochodzi z Francji i określana jest często jako „królowa wypieków”. Nie prezentuje się może nadzwyczaj okazale, jednakże idealnie nadaje się do ciast i deserów na ciepło. Jest wytrzymała na mróz i choroby. Owoce dojrzewają wczesną jesienią. Miąższ jabłek szara reneta jest zielono-żółty i lekko kwaskowaty i korzenny,
• złota reneta — jedna z popularniejszych jabłoni starej odmiany. Jest niezwykle łatwa w uprawie, ponieważ wyróżnia ją wysoka tolerancja na powszechne schorzenia drzew owocowych. Niestety nieco gorzej znosi mróz, dlatego przy pierwszych przymrozkach warto ją okrywać folią ochronną. Wzrasta nawet na gliniastych glebach. Preferuje stanowiska nasłonecznione. Złota reneta najczęściej jest w kolorze żółtym z czerwonym rumieńcem wokół obwodu. Miąższ jest bardzo delikatny i ma kwaskowato-korzenny posmak,
• ananas berżenicki — polska odmiana jabłoni. Owoce są typowo deserowe, dlatego nie nadają się do długiego przechowywania. Miąższ tych jabłek charakteryzuje się kruchością i lekkim posmakiem wina. Wcześnie wchodzi w okres owocowania, a plony można zbierać wczesnym latem,
• kosztela — po raz pierwszy zasadzona na ziemiach polskich w XIX wieku. Odmiany stare tego drzewa są odporne na ujemne temperatury i choroby. Miąższ biały, twardy o słodkim aromacie. Jabłka są typowo deserowe i nie nadają się na przetwory. Plony zbiera się w okolicach października,
• inflancka (oliwka żółta) — czyli popularna papierówka. Mało szlachetna odmiana, jednakże bardzo popularna w polskich sadach. Drzewa były pierwotnie uprawiane w rejonach nadbałtyckich. Owocuje bardzo obficie. Nadaje się zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory. Jeszcze kilka dekad temu, papierówka była chętnie nabywana, a sadzonki jabłoni sadzone w niemal każdym gospodarstwie. Obecnie spotyka się ją coraz rzadziej,
• koksa pomarańczowa — pochodzi z Anglii. Zarówno drzewo, jak i jego owoce nie osiągają dużych rozmiarów. Ich aromat jest lekko kwaśny i gruszkowaty,
• malinowa oberlandzka — odmiana pochodząca z Niderlandów. Miąższ owoców jest biały, a skórka twarda i w odcieniu buraczkowym. Nie nadają się do długiego przechowywania,
• delikates — polska odmiana jabłoni domowej otrzymana w latach 60. XX wieku. Jest krzyżówką. Wyróżnia się delikatnym, białym i lekko rozpadającym się miąższem – stąd też jej nazwa. Wchodzi wcześnie w okres owocowania. Wymaga jednak określonej pielęgnacji.

Do bardzo starych odmian jabłoni zaliczają się także szampion, cesarz wilhelm, grafsztynek, a także odmianę landsberską.

Odmiany jabłoni — nowe

Pojęcie nowych odmian jabłoni może być nieco mylące. Za stare odmiany uważa się bowiem drzewa, których uprawa sięga jeszcze XIX wieku. Mianem „nowych” często określa się krzyżówki popularnych drzew owocowych, które powstały w XX i XXI wieku np. ligol.

Warto zadać sobie pytania, dlaczego powstają nowe odmiany jabłoni, skoro na rynku jest ich aż tyle? Jest to uwarunkowane kilkoma ważnymi czynnikami. Pierwszym z nich jest przede wszystkim odporność na choroby drzew owocowych. W warunkach laboratoryjnych powstają odmiany coraz mniej wrażliwe na powszechne pasożyty jabłoni. Warto też dodać, że jabłonie mają ograniczony czas wydajnego plonowania, co obecnie można zmienić za pomocą wprowadzenia nowych odmian.

Drugim czynnikiem są rosnące wymagania konsumencie. Mogłoby się wydawać, że rodzajów jabłek jest tak wiele, że zarówno miłośnicy twardego, miękkiego, słodkiego i kwaśnego miąższu, powinni znaleźć coś dla siebie. Okazuje się, że tak nie jest. Potrzeby doznań smakowych rosną i coraz więcej osób poszukuje jabłek o charakterystycznych posmakach.

Jak się okazuje, czasami wprowadzenie nowej odmiany jabłoni jest dla sadownika bardziej opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia. Nowe gatunki dają często znacznie większy plon, są mniej wymagające względem pielęgnacji i długo owocują. Kluczowe znaczenie ma także wartość odżywcza owoców. Naukowcy potrafią bowiem stworzyć owoc o określonym, bogatym składzie, co jest niezwykle ważne w kontekście udanej sprzedaży. Dodatkowym plusem nowych odmian jest także to, że można je przechowywać znacznie dłużej. Takie długoterminowe magazynowanie owoców pozwala na zwiększenie wielkości ich sprzedaży i znaczną oszczędność. W przypadku starych odmian, często dochodzi do szybkiego psucia się owoców, co przysparza sadownikom dużych strat finansowych.

Na szczęście do łask wracają stare odmiany jabłoni. Na rynku sadowniczym obserwuje się rosnący trend nabywania i sadzenia dobrze znanych i lubianych odmian.

Tab 1. Przykłady starych i nowych odmian jabłoni

Polska zaliczana jest do światowych liderów w produkcji jabłek. Obecnie znajdujemy się na 3 miejscu na liście krajów, które eksportują najwięcej tych owoców. Zarówno stare, jak i nowe odmiany jabłoni cieszą się dużą popularnością wśród sadowników, a także osób prywatnych. Jabłka są nie tylko smaczne, ale także bogate w składniki odżywcze i witaminy.