Do przydomowego ogródka z reguły wybieramy te warzywa, które najchętniej dodawane są do potraw lub spożywane na surowo. Z różnych powodów uprawa czosnku w pobliżu domu cieszy się niesłabnącą popularnością. Koneserzy smak i aromat czosnku, który wyrósł w domowych ogródkach, stawiają znacznie wyżej od tego dostępnego w handlu. Jednak jest to roślina mającą spore wymagania i trzeba z uwagą podejść do jej uprawy oraz pielęgnacji. Podpowiadamy, jak to zrobić.
Czosnek – co powinniśmy wiedzieć o tej roślinie?
Uprawa czosnku pospolitego w naszym kraju sięga średniowiecza, kiedy to dotarł na nasze ziemie wraz z kupcami ze Wschodu. W Azji uprawiany jest od prawie 5 tysięcy lat, a jego charakterystyczne właściwości odkryto bardzo wcześnie. Obecnie ta roślina o intensywnym i charakterystycznym aromacie stanowi element diety w wielu kulturach głównie Eurazji.
Allium sativum, jak po łacinie nazywany jest czosnek zwyczajny, charakteryzuje się jako bylinę jedno- lub dwuletnią. Zaliczany jest zarówno do warzyw, jak i przypraw, a trafia do kuchni głównie z uwagi na smak i aromat swoich korzeni. W naszym kraju uprawia się kilka odmian czosnku, które różnią się nieco porą wzrostu i wielkością główek zawierających ząbki.
Na zdrowie, czyli jakie korzyści przynosi uprawa czosnku
Czosnek należy do roślin uznawanych za lecznicze między innymi przez WHO, a jego skuteczność potwierdzona jest licznymi badaniami klinicznymi. Aktywnym składnikiem czosnku jest allicyna, która odpowiada za jego intensywny zapach. To substancja o działaniu bakteriobójczym, dlatego zaleca się spożywanie czosnku w czasie przeziębienia, a także w celu regulacji krążenia czy redukcji ciśnienia krwi. Udowodniono, że czosnek przywraca sprawność układu pokarmowego po terapii antybiotykowej, ponieważ służy odbudowaniu naturalnej flory bakteryjnej. Powszechnie czosnek stosowany jest także na grzyby i pleśnie atakujące skórę.
Kiedy sadzić czosnek i jakie wybrać odmiany?
Uprawa czosnku nie jest najłatwiejsza, co wynika z jego wymagań dotyczących gleby i sporej ilości składników odżywczych, jakich potrzebuje do wzrostu. Także samo zapewnienie odpowiednich warunków na działce czy w ogrodzie może przysporzyć ci trudności. W związku z tym nie zaleca się uprawy czosnku zimowego i wiosennego początkującym ogrodnikom.
Uprawa czosnku – najlepsze miejsce
Duże wymagania gruntowe czosnku to największy problem przy jego uprawie. Roślina potrzebuje gleby żyznej, bogatej w składniki odżywcze i próchnicę. Jej odczyn powinien być na poziomie 6 pH, a stanowisko powinno być wilgotne. Czosnek nie lubi konkurencji w postaci innych roślin, a szczególnie chwastów, dlatego grządkę powinieneś uformować w taki sposób, aby ułatwić sobie pielenie.
W przypadku gdy w ogrodzie nie ma stanowiska o odpowiedniej glebie, można ją użyźnić. W tym celu nawozi się ją kompostem lub obornikiem, jednak te prace trzeba przeprowadzić już w roku poprzedzającym wysiew. Żeby grunt był żyzny, stosuje się płodozmian, dla którego najlepiej nadają się rośliny motylkowe, takie jak fasola czy groch. Przedplonem dla czosnku nie powinny być inne rośliny cebulowe, takie jak np. szczypior.
Kiedy sadzić czosnek?
Termin sadzenia rośliny zależy od odmiany, jaką wybierzesz do uprawy. Odmiany czosnku ozimego należy sadzić jesienią, czyli w październiku i listopadzie. Z kolei czosnek jary to odmiana wiosenna, którą wprowadza się do gruntu na początku kwietnia lub jeszcze pod koniec marca. Od tego, czy wybierzesz czosnek ozimy czy jary, będą zależały jego określone cechy charakterystyczne.
Czosnek sadzony zimą przezimuje w glebie i na wiosnę wypuści pęd kwiatostanowy. Główki tego czosnku są większe niż wiosennego, jeśli zatem chcesz mieć bardzo obfite plony, lepiej wybierz czosnek zimowy. Z kolei czosnek jary to opcja dla zapominalskich, jednak jego główki także mogą być spore, jeśli roślina będzie miała odpowiednie warunki.
Jak sadzić czosnek w gruncie? Głębokość i rozsada
Proces wprowadzania do gruntu jest podobny, jak w przypadku większości roślin cebulowych, jednak w glebie można posadzić jedynie pojedyncze ząbki czosnku. Najlepiej wybrać główki zakupione w profesjonalnej szkółce ogrodniczej lub w sklepie ogrodniczym, ponieważ z czosnku sklepowego możesz nie uzyskać żadnych plonów. Do tego celu wybierz tylko największe ząbki, które wydzielone będą z główki dopiero przed samym wprowadzeniem do gruntu.
Głębokość dołków wykopywanych pod czosnek z reguły jest dostosowana do pory roku, w której rozpoczniesz prowadzenie plantacji. Czosnek sadzony wiosną możesz ulokować na głębokości około 3 centymetrów. Z kolei jesienny czosnek wymaga wykopania dołka na głębokość ponad 5 centymetrów. W ten sposób system korzeniowy będzie lepiej chroniony przed mrozem, a roślina na wiosnę będzie w stanie wykiełkować. Ząbki czosnku należy umieszczać w rzędach w odległości kilku centymetrów od siebie. Odstępy między rzędami muszą wynosić od 25 do 35 centymetrów.
Pielęgnacja i uprawa czosnku – o tym musisz pamiętać!
Jeśli zapewnisz roślinie odpowiednie warunki glebowe, w czasie jej wzrostu nie potrzebujesz już dodatkowo aplikować nawozu na grządki. Nie musisz też przejmować się cięciem czy innymi pracami charakterystycznymi dla pielęgnacji roślin owocowych. Jeśli będziesz obserwować wzrastające łodygi, zauważysz, w którym miejscu wyrasta roślina, a także ocenisz, czy nie trawią jej szkodniki.
Brak poważniejszych zajęć nie oznacza, że możesz całkowicie zaniechać pielęgnację. Czosnek musisz regularnie nawadniać szczególnie w okresie wzrostu, kiedy będzie musiał dobrze się ukorzenić. Nie podlewaj po łodygach, a jedynie pod nimi w okolicach główki. Poza tym konieczne jest usuwanie wszelkich chwastów wyrastających pomiędzy roślinami, gdyż mogą zabierać im składniki odżywcze. Czosnek najlepiej rośnie na wysokich grządkach, na których woda zgromadzona po deszczu nie będzie stała, a plewienie okaże się wygodniejsze.
Czas i sposób zbioru czosnku
Ukryte pod powierzchnią gruntu główki czosnku nie pokażą ci, że już są dojrzałe. W związku z tym możliwość przeprowadzenia zbioru musisz ocenić po obserwacji łodyg, które jako jedyne wystają ponad powierzchnię gruntu. Z biegiem czasu i utraty wilgoci oraz substancji odżywczych łodyga będzie usychała i stopniowo się łamała. Jeśli złamie się poniżej połowy wysokości, oznacza to, że czosnek możesz już wykopać z gruntu. Wyraźnym sygnałem jest też całkowicie wyschnięta łodyga. Pamiętaj, że lepiej wyjąć czosnek trochę wcześniej niż zbyt późno, ponieważ później jego przechowywanie będzie trudniejsze.
Po wyjęciu z ziemi główki czosnku należy oczyścić i przechowywać na zewnątrz w suchym i przewiewnym miejscu. Wówczas roślina przeschnie i utrzyma zwięzłą budowę, a ty nie musisz obawiać się o rozsypujące się główki. Po całkowitym wyschnięciu łodyg można zabrać plony do domu i przechowywać je nawet przez całą zimę w suchym miejscu. Bardzo powszechne jest splatanie łodyg w warkocze, z których wystają jedynie pojedyncze główki.
Czosnek to roślina mająca spore wymagania gruntowe, jednak przy odpowiednim nawożeniu są one do osiągnięcia. Jednak jest stosunkowo odporny na choroby i szkodniki, a w przypadku sadzenia jesienią może wydać bardzo obfite plony.