Ziarna soi mogą być alternatywą dla białka zwierzęcego. Zastępuje się nimi mięso, a napój sojowy stanowi zamiennik mleka krowiego. W codziennej, zbilansowanej diecie wszystkie warzywa strączkowe dostarczają ważnych składników i powinny się pojawiać w jadłospisie. Soja jest też ważnym składnikiem pasz dla zwierząt. Sprawdź, czym charakteryzuje się uprawa soi w Polsce. Z artykułu dowiesz się też, na czym polega płodozmian i jakie ma on znaczenie w rolnictwie.
Uprawa soi – wymagania i pielęgnacja roślin
Omawiana roślina ma duże wymagania co do jakości gleby oraz wysokości temperatury. Soja udaje się na ciepłych i żyznych, lekko kwaśnych glebach. Do wzrostu i obfitego plonowania niezbędne jest intensywne nasłonecznienie. Soję w Polsce sieje się od 20 kwietnia do 5 maja. Siew soi nasionami zaszczepionymi bakteriami Bradyrhizobium japonicum powinien być wykonany w rzędach co około 20 cm.
Na okres wegetacji soi przypadają dwa krytyczne momenty, które mogą zaważyć o powodzeniu całej uprawy. Pierwszy z nich to czas od siewu do wschodów. Nasiona soi należy siać w momencie, gdy gleba ogrzeje się i osiągnie temperaturę między 8 a 10 stopni Celsjusza. Kolejny ważny moment to czas wytwarzania kwiatów motylkowych. Optymalne temperatury w tym okresie to od 22 do 25 stopni Celsjusza. Jeśli jest chłodniej, niż 17 stopni, kwitnienie może się opóźnić, a poniżej 10 stopni – zupełnie się zatrzymać.
Jak uprawiać soję w Polsce – wrażliwość na chwasty
Inwazja chwastów potrafi skutecznie utrudnić uprawę soi, zwłaszcza na jej początkowym etapie. W związku z tym po wysiewach często są stosowane herbicydy. Powolny wzrost siewek soi sprawia, że są one podatne na zagłuszenie przez intensywnie rozwijające się chwasty. Duża ilość roślin dzikich występujących na polu może prowadzić do ograniczenia ilości dostępnych dla soi składników mineralnych. Skutkuje to wytwarzaniem słabych i bladych części zielonych rośliny oraz słabszego plonowania.
Uprawa soi w płodozmianie – jakie nawożenie stosować?
Rośliny motylkowe współżyją z występującymi w glebie bakteriami brodawkowymi. Bakterie te mają zdolność wiązania wolnego azotu i dostarczania go roślinom.
Rola azotu w procesach życiowych roślin
Azot (N) jest jednym z podstawowych składników białek i DNA, a także chlorofilu, witamin, niektórych hormonów oraz enzymów. Ten makroskładnik jest niezbędny dla życia i wzrostu roślin, dlatego tak ważne jest dostarczanie go w łatwo przyswajalnej formie.
Jak bakterie brodawkowe wpływają na ilość azotu w glebie?
Azot jest wiązany w brodawkach wytwarzanych przez bakterie na korzeniach soi. Następnie roślina wykorzystuje ten składnik i wbudowuje go w swój organizm. Szacuje się, że bakterie brodawkowe mogą dostarczyć roślinom nawet 100 kg N/ha! To, co nie zostaje zebrane przez rolnika wraz z plonem, wraca do gleby w postaci pozostałości. Dzięki temu rośliny, które są uprawiane po soi, rosną w ziemi dobrze zaopatrzonej w azot. Soi nie należy uprawiać częściej, niż co 4 lata na tym samym polu.
Nawożenie gleby w uprawie soi
Odpowiedni odczyn gleby jest zbliżony do neutralnego. Przed rozpoczęciem uprawy soi należy wykonać analizę pierwiastków występujących w podłożu i uzupełnić odpowiednio składniki, przede wszystkim fosfor i potas. Można zastosować niewielkie ilości nawozu azotowego, a także uzupełniać zawartość siarki oraz magnezu. Z uwagi na specyficzne potrzeby bakterii brodawkowych, unika się stosowania nawozów, które w swoim składzie mają bor, molibden, cynk, miedź i mangan. Pierwszy mikroskładnik negatywnie wpływa na wzrost włośników w korzeniach soi, na których wytwarzane mogą być brodawki, a drugi szkodzi samym bakteriom.
Najczęstsze choroby i szkodniki roślin strączkowych
Soja jest gatunkiem dość odpornym na choroby oraz szkodniki. W związku z tym konieczność stosowania środków ochrony roślin jest w tym przypadku ograniczona, co przekłada się na opłacalność uprawy. Czasami występują choroby bakteryjne, wirusowe oraz grzybicze, jednak nie stanowią one poważnego zagrożenia dla uprawy. Do częstych chorób zaliczyć można mączniaka rzekomego, septoriozę, mozaikę, bakteryjną ospowatość soi, bakteryjną plamistość soi, zgorzel siewek. Czasami zdarza się, że choroby są wynikiem wysiewu zainfekowanych nasion. Dlatego bardzo istotne jest pozyskiwanie materiału siewnego z pewnego źródła. Do szkodników często występujących na plantacji soi należą mszyce, strąkowiec bobowy i strąkowiec grochowy. Jednakże zwykle nie zagrażają one uprawie i nie ograniczają w widoczny sposób plonu.
Zalecenia Ośrodków Doradztwa Rolniczego dotyczące soi
Temat tej wartościowej rośliny uprawnej nie umknął uwadze Ośrodków Doradztwa Rolniczego. Znana jest jej niezwykle istotna rola w płodozmianie – zaopatruje glebę łatwo przyswajalny azot dzięki bakteriom brodawkowym. Ponadto ta roślina dnia krótkiego nie jest podatna na występowanie niektórych chorób oraz atak szkodników. Dlatego ODR popularyzują wiedzę dotyczącą soi i zachęcają do uprawy tej rośliny w gospodarstwach rolnych.
Soja jest rośliną ciepłolubną, która dobrze rośnie na suchych glebach. Jej wymagania co do temperatury są dość wysokie. Optymalna temperatura kiełkowania soi i wzrostu siewek do ponad 10 stopni Celsjusza. Zaleca się uprawę soi na Podkarpaciu, na Pomorzu Zachodnim, w Małopolsce, Wielkopolsce. Soja w naszym kraju często jest uprawiana w płodozmianie po zbożach. Na takich polach zwykle nie ma chwastów, które stanowią potencjalne zagrożenie dla plantacji soi. Ośrodki Doradztwa Rolniczego zalecają stosowanie jej po kukurydzy, natomiast nie jest polecana uprawa soi po rzepaku. Zbiory soi mają miejsce pod koniec września aż do połowy października, gdy liście opadają, a strąki zabarwiają się na brązowo.
Warto spróbować uprawy soi jako ciekawej alternatywy dla innych roślin strączkowych. To cenne i bogate w składniki odżywcze warzywo może dostarczyć dużo białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych i fitoestrogenów. Potencjał soi w żywieniu i lecznictwie jest ogromny, dlatego dobrze jest znać wymagania i zasady pielęgnacji tej ciekawej rośliny. Być może w przyszłości możliwa będzie uprawa soi w Polsce na dużą skalę.