Przędziorek to owad z podgromady roztoczy i gromady pajęczaków. W Polsce występuje przynajmniej kilka gatunków przędziorków. Wszystkie pasożytują na gatunkach roślin ozdobnych, warzywach, owocach. Sprawdź, jak je zwalczać.
Przędziorek (Tetranychidae) to jeden z najbardziej uciążliwych szkodników, jeśli chodzi o uprawy. Może atakować zarówno rośliny rosnące w gruncie, jak i doniczkowe czy szklarniowe. O wiele łatwiej jest czasem mu zapobiegać niż z nim walczyć. Sprawdź, jak rozpoznać przędziorka i co można z nim zrobić.
Przędziorek – szkodnik roślin
Z uwagi na swoją powszechność i dostosowanie do warunków otoczenia przędziorek jest w stanie zaatakować nawet ponad 100 gatunków rozmaitych roślin uprawnych. Do tego dochodzą jeszcze gatunki domowe, doniczkowe, a także ozdobne w ogrodzie, na balkonie czy tarasie. Przędziorek, bez względu na gatunek, żeruje na roślinach, wysysając z nich soki. Pod kątem szkodliwości wpływa na rośliny podobnie jak np. mszyce czy mączliki. Efektem jego działanie są zamieranie rośliny, osłabienie jej rozwoju, a także znaczne zmniejszenie plonowania.
Cykl rozwojowy i biologiczny przędziorka
Przędziorek w trakcie rozwoju przechodzi przez pięć etapów. Są to:
- jajo;
- larwa;
- pierwsze stadium larwalne;
- drugie stadium larwalne;
- osobnik dorosły.
Cały rozwój odbywa się na roślinach, które szkodnik zaatakował. Niestety, środki ochrony roślin nie działają zazwyczaj na wszystkie stadia rozwoju przędziorka. W związku z tym konieczne jest dostosowanie preparatu lub powtórzenie zabiegu po pewnym czasie.
Istnieją substancje, które są skuteczne w zwalczaniu przędziorków na każdym etapie rozwoju – jest to abamektyna. W Polsce dopiero staje się powszechna, jednak nie stosuje się jej w przypadku wyboru naturalnych metod opartych na działaniu organizmów pożytecznych.
Jak rozpoznać przędziorka i kiedy się rozwija?
Przędziorek zwykle żeruje na spodzie liści i tam można go zobaczyć najczęściej. Jest bardzo mały, dlatego zwykle wygląda jak niewielkie plamki. Może być żółty, pomarańczowy, choć samice są zwykle czerwone. Na zaatakowanych liściach, a niekiedy i ogonkach czy łodygach, zauważyć można drobne pajęczynki. To znak, że okaz zaatakował właśnie przędziorek. Dodatkowo liście mogą żółknąć oraz opadać.
Szkodniki te najczęściej występują w wysokich temperaturach i niskiej wilgotności, dlatego można go spotkać latem wszędzie, a także zimą w mieszkaniach. Ślady ich bytności są od razu zauważalne na dolnej stronie liścia albo, gdy tworzy się pajęczyna. Jednak warto pamiętać, że niektóre gatunki, jak szklarniowy, doskonale radzą sobie w wysokiej wilgotności. Z tego powodu warto podjąć inne działania, które pozwolą rozpoznać i zwalczyć przędziorki, a także zapobiegać ich inwazji.
Przędziorki w ogrodzie – gatunki
W ogrodzie przędziorek może być spotykany na różnych roślinach. To jednak nie znaczy, że zawsze jest to ten sam gatunek. Zazwyczaj spotykane są:
- przędziorek szklarniowiec (Tetranychus cinnabarinus) – uważany za rasę przędziorka chmielowca, atakuje przede wszystkim rośliny szklarniowe, jak wskazuje sama nazwa. Te przędziorki żerują w warunkach około 70% wilgotności i temperaturze oscylującej wokół 30 stopni. Atakują warzywa, w tym strączkowe, a także owoce;
- przędziorek owocowiec (Panonychus ulmi) – gatunek dający nawet do 8 pokoleń rocznie, rozwijający się od jaja do dorosłości w ok. 5 tygodni. Nazywany jest również pordzewiaczem. Żeruje przede wszystkim na różowatych, a także jabłoniach i śliwach;
- przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) – jeden z najpowszechniejszych gatunków, który bytuje nawet na ponad 180 gatunkach roślin. Występuje w szklarniach, gdzie rocznie daje do kilku pokoleń, i w roślinach gruntowych, gdzie występuje w maksymalnie 5 pokoleniach. Można go spotkać na roślinach ozdobnych, drzewach owocowych, papryce, truskawkach, kukurydzy;
- przędziorek sosnowiec (Oligonychus ununguis) – gatunek występujący na krzewach oraz drzewach iglastych, zwłaszcza świerkach, w tym kłującym i serbskim. Powoduje brązowienie igieł, na których powstają mozaikowe zmiany, a potem ich opadanie; niekiedy również zamieranie pędów.
Zwalczanie przędziorków ogrodowych i doniczkowych – nie tylko oprysk
Przędziorki szybko rozwijają swoją populację. To sprawia, że walka z nimi może być trudna. Warto zastosować przynajmniej kilka metod, zaczynając od tych najłagodniejszych.
Używanie organizmów pożytecznych do zwalczania przędziorka
Jedną z ciekawszych technik zwalczania przędziorka jest stosowanie organizmów pożytecznych. Do takich należą przede wszystkim:
- dobroczynek szklarniowy – drapieżne roztocze, które w poszukiwaniu pokarmu przemieszcza się po roślinie. Jego użycie polecane jest wiosną. Wprowadza się go na rośliny porażone inwazją przędziorka i w promieniu od nich, co zapobiega rozprzestrzenianiu szkodników;
- dziubałeczek mączlikowy – roztocze drapieżne, które zwalcza również mączlika. Pożywia się ono przede wszystkim zawartością jaj szkodników, przebijając je, przez co populacja się nie rozwija.
Warto mieć jednak na uwadze, że zastosowanie tej metody wymaga ostrożnego dawkowania oprysków i chemii. Niektóre preparaty, jak np. wspominana wcześniej abamektyna, są bójcze również dla roztoczy drapieżnych.
Wilgoć w walce z przędziorkiem
Podstawową metodą walki z większością gatunków przędziorka jest zwiększenie wilgotności w roślinach. Dotyczy to zwłaszcza gatunków domowych zimą, kiedy wilgotność powietrza jest bardzo niska. W związku z tym można stworzyć specjalny namiot. Wystarczy spryskać roślinę wodą i założyć na nią folię, a potem szczelnie zamknąć na przynajmniej tydzień. Następnie działanie trzeba powtórzyć, bo w ten sposób zabijane są tylko dorosłe formy przędziorka.
Roztwór z mydła do oprysku
Kolejną naturalną metodą zwalczania przędziorka jest roztwór z mydła. Najlepiej, aby było to mydło szare albo inne, łagodne również dla skóry. Należy stworzyć mieszankę zawierającą:
- łyżkę mydła;
- łyżkę oleju jadalnego;
- dwa litry wody.
Tak rozcieńczonym mydłem można po prostu opryskać roślinę.
Mieszanka z miodli indyjskiej
Miodla indyjska, czyli olejek neem, to naturalny środek na przędziorki. Możesz zastosować ten preparat również na rośliny rosnące w gruncie, bo nie jest szkodliwy dla pszczół czy motyli. Wystarczy wymieszać w jednym litrze ciepłej wody 5 kropli olejku z miodli indyjskiej, a także dodać kilka kropel szarego mydła. Taką mieszankę należy wykorzystać od razu, nie można jej przechowywać. Oprysk należy zwykle powtarzać.
Napary z ziół i roślin
Naturalną metodą walki z przędziorkiem jest napar, np. ze skrzypu polnego, wrotycza pospolitego lub piołunu. 300 g ziela (w przypadku wrotycza – również kwiatów) zalewa się zwykle 10 litrami wrzącej wody albo zagotowuje krótko. Napar się przecedza i rozpuszcza w proporcjach 1:2. Tak powstały spray stosuje się od spodniej strony liści.
Środki chemiczne
Istnieje szereg środków chemicznych, które mają za zadanie zwalczać atakujące rośliny przędziorki. Warto pamiętać, że większość nadaje się do roślin ogrodowych, warzyw czy owoców tylko w określonych ich stadiach rozwoju. Preparatów do oprysku nie należy stosować w trakcie dnia, a najlepiej na wieczór. W ten sposób nie zaszkodzisz owadom takim jak pszczoły.
Przędziorek może wyrządzić poważne szkody w plonach, a także znacznie pogorszyć wygląd rośliny. Jeśli nie jest zwalczany, może powoli doprowadzić do obumarcia całej rośliny. Warto wziąć to pod uwagę podczas rozpoczynania jakiejkolwiek uprawy.
Fot. Ilustracyjne: Gilles San Martin via Wikipedia, CC BY-SA 2.0
Powiązane artykuły:
- Oprysk na przędziorka – jak, kiedy i czym go przeprowadzić?
- Wciornastki – jak je zwalczać? Charakterystyka i postępowanie w przypadku inwazji
- Łubin (Lupinus) – uprawa sadzonek w ogrodzie i na działce. Charakterystyka i wymagania rośliny
- Surfinia – profilaktyka i leczenie chorób i szkodników
- Tarczniki miseczniki – domowe sposoby zwalczania szkodników roślin doniczkowych. Jak zwalczyć tarczniki i inne uciążliwe owady?