Burak cukrowy stanowi drugie, po trzcinie cukrowej, źródło podczas przygotowywania cukru spożywczego. W Polsce jest z tego powodu uprawiany dość powszechnie. Warto wiedzieć, jakich warunków wymaga.
Burak uprawny, zwany również cukrowym, to kuzyn buraka ćwikłowego i botwinki. Zależnie od wykorzystanej odmiany daje zwykle obfity plon, który wynosi minimalnie 40 ton na hektar. Sprawdź, ile cukru w korzeniach buraka cukrowego można znaleźć i jak prowadzona jest uprawa tego warzywa okopowego.
Burak cukrowy – charakterystyka
Burak cukrowy to roślina okopowa z podgatunku buraka zwyczajnego, rodziny szarłatowatych. Ma charakterystyczny korzeń, który kształtem przypomina stożek. Jego waga dochodzi do nawet 1 kg. W zależności od odmiany burak może zawierać od 17% do 21% sacharozy, dlatego dzieli się pod tym kątem na wersje:
- niskocukrową;
- średniocukrową;
- wysokocukrową.
W przypadku buraka cukrowego obie części – nadziemna i podziemna – są używane do produkcji cukru oraz pasz.
Odmiany buraka cukrowego
Według rejestrów istnieje aż ponad 70 odmian buraka cukrowego. Do najpopularniejszych w Polsce należą:
- „Janowa” – typ od normalnego do cukrowego, o wysokiej zawartości cukru i z obfitym plonem, odporna na najpopularniejsze choroby. Magazynu małą ilość azotu i ma dobre wartości przerobowe;
- „Japola” – typ normalny, o niskiej zawartości zarówno azotu, jak i potasu, odporny na choroby.
Uprawa buraka cukrowego
Burak cukrowy jest popularny w Polsce, bo jego uprawie sprzyja klimat umiarkowany. Sprawdź, w jakich warunkach najlepiej rośnie.
Gleba dla buraka cukrowego
Warzywo to najlepiej rośnie na glebie głębokiej, dość luźnej, żyznej. W takich warunkach daje wysoki plon, jednak jest w stanie rosnąć na każdym podłożu – jego wymagania glebowe nie są tak duże. Burak cukrowy najlepiej rośnie na czarnoziemach i brunatnej glebie.
Nawadnianie, nawożenie
Roślina wymaga stałego nawodnienia. Podłoże powinno nie tylko być podlewane, ale również samodzielnie trzymać sporo wilgoci. Tak samo niezbędne jest stosowanie środków ochrony roślin zgodnych z normami i pozwoleniami dla tego gatunku. Prócz tego wskazane jest regularne nawożenie uprawy buraka cukrowego w trakcie okresu wegetacji. Zbyt niska zawartość składników odżywczych i wody w glebie upośledza wzrost roślin i sprawia, że plony są znaczenie mniejsze.
Burak cukrowy a przymrozki
Burak cukrowy z zasady jest odporny na przymrozki. Wrażliwy staje się dopiero poniżej -8 stopni. Może to zaszkodzić zarówno wschodzącym roślinom, jak i wykopanym z ziemi korzeniom.
Choroby i szkodniki buraka cukrowego
Wśród najczęstszych chorób buraka cukrowego wyróżnia się:
- zgorzel siewek;
- chwościk buraka;
- bakteryjną plamistość liści;
- brunatną plamistość liści;
- mączniaka prawdziwego;
- rizomanię;
- zgniliznę korzeni.
Z kolei szkodnikami, które najczęściej atakują buraki, są:
- mątwik burakowy;
- drutowce;
- pędraki;
- larwy komornicowatych;
- drobnica burakowa;
- śmietki;
- mszyce;
- rolnice;
- pchełki;
- błyszczka jarzynówka.
Aby chronić plony, przeprowadza się regularne zabezpieczenia upraw z pomocą środków ochrony roślin.
Plonowanie buraka cukrowego
Z uwagi na sposób wykorzystania buraka cukrowego jego plonowanie określa się na podstawie kilku aspektów. Jednym z najważniejszych dla przetwórni i skupów jest plon biologiczny cukru. W 2021 roku wynosił on nawet ok. 149 dt/h przy plonie korzeni na poziomie 835 dt/ha. W przeliczeniu oznacza to plon 14,9 t/ha plonu biologicznego przy 83,5 t/ha całego plonu korzeni. Pierwsza średnia była wyższa niż w poprzednich latach, pomimo mniejszego łącznego plonu korzeni buraka cukrowego.
Cukier buraczany – produkcja z buraka cukrowego
Do pozyskania cukru z buraków w Polsce, z uwagi na klimat, wykorzystuje się głównie buraka cukrowego. Nie opłaca się produkować cukru trzcinowego, jako że jest mało surowca w kraju. Wiele upraw buraka znajduje się na Śląsku, gdzie historycznie rozwijała się ona również najlepiej.
W przypadku uprawy buraka cukrowego bardzo istotna jest bliskość przetwórni lub skupu. Buraki to warzywa objętościowe, dlatego koszt transportu jest bardzo duży i często zwyczajnie nieopłacalny. Z tego powodu jest to uprawa zlokalizowana wokół przetwórni, co zmniejsza koszty rolnika.
Uprawa buraka cukrowego stanowi zarówno źródło cukru, jak i paszy dla zwierząt. Warzywo to jest jednak dość kosztowne zarówno w siewie, jak i dalszym utrzymaniu. Z tego powodu opłacalność inwestycji trzeba ocenić m.in. na podstawie cen zbytu oraz odległości od skupu lub przetwórni.