Pszenżyto jare jest międzynarodową mieszanką zboża (pszenicy i żyta), która naturalnie nie występuje w przyrodzie. Jaki daje plon? Jakie ma wymagania w stosunku do gleb? Czy łatwo go uprawiać? Dowiedź się więcej.
Pszenżyto ma bardzo duży potencjał plonowania. Jest gatunkiem stosunkowo młodym, jednak wyróżnia się bardzo dobrą odpornością na czynniki atmosferyczne i choroby. Warto zaznaczyć, że zboże jest wyjątkowo konkurencyjne dla innych gatunków, ponieważ może pochwalić się wysoką wartością pokarmową. W związku z tym jest ono wykorzystywane na paszę. Ziarno pszenżyta przeznaczone na siew cieszy się coraz większą popularnością, głównie ze względu na dobrą plenność. Wysiew przyda na wrzesień.
Pszenżyto jare — wygląd
Pszenżyto jare ma dobrze rozwinięty system korzeniowy. Dzięki temu potrafi w pełni korzystać z wód poziomych, a także substancji mineralnych obecnych w lekkich glebach. Pszenżyto nie ma dużych wymagań względem gleby. Materiał siewny najlepiej jest umieszczać w glebach pszennych, piaszczystych o odczynie zbliżonym do obojętnego lub lekko kwaśnych.
Źdźbła sięgają maksymalnie do 115 cm wysokości. Liście są typowo zaostrzone na wierzchołku, duże i okrągłe. Kłosy pszenżyta mogą przybierać zróżnicowane kształty w tym cylindryczne, ościste, wrzecionowate i maczugowate.
Pszenżyto jare — wartość odżywcza
Pszenżyto jare jest zbożem, które jest zasobne w białko. Jednakże jest to cecha determinowana przez wiele czynników zewnętrznych, w tym przede wszystkim zasobność gleby w azot, a także warunki siedliskowe. Tym samym, zawartość białka w pszenżycie waha się między 8% a 20% suchej masy. Warto przy tym zaznaczyć, że jest to białko bardziej wartościowe (tzn. bogatsze w aminokwasy) niż pszenica. Zawartość skrobi wynosi średnio 65%.
Do czego wykorzystać pszenżyto jare?
Biorąc pod uwagę fakt, że pszenżyto jare jest szczególnie bogate w skrobie, nie sprawdza się podczas wypieków tak dobrze, jak tradycyjna mąka pszenna. Najczęściej mąkę z pszenżyta wykorzystuje się do wyrobu produktów cukierniczych suchych. Słód z pszenżyta stosuje się również w przemyśle alkoholowym i piwowarstwie. Ponadto jest to wysokobiałkowa pasza dla zwierząt.
Agrotechnika
Plony pszenżyta mogą nie być satysfakcjonujące, jeżeli w zmianowaniu biorą udział przede wszystkim zboża. Jak zatem podnieść wartość przedplonową? Praktyka rolnicza wykazała, że najlepiej sprawdzą się w takich przypadkach kukurydza, jęczmień i owies. Dobrym rozwiązaniem jest także okopowanie na oborniku.
Warunki uprawy pszenżyta jarego
Optymalna temperatura do wschodu i kwitnienia pszenżyta jarego mieści się w zakresie od 6°C do 8°C. Zbyt wysoka temperatura może negatywnie wpływać na liczbę pojawiających się pędów bocznych. Okres strzelania wymaga nieco wyższej temperatury — nawet do 14°C. Następne etapy rozwoju to zwiększone zapotrzebowanie cieplne.
Pszenżyto ma określone wymagania względem nawodnienia. Największe jest ono w lipcu i wynosi 60 mm. Nawet bardzo ulewne okresy w sezonie letnim nie powodują przyspieszonego dojrzewania pszenżyta. Jest to związane z wolnym przechodzeniem od fazy kłoszenia do dojrzałości woskowej.
Dokładny termin siewu uzależniony jest od regionu Polski. W północno-wschodniej jej części wysiew należy zaplanować między 10. a 20. września. Nieco później, ponieważ między 20. a 25. września pszenżyto sieje się w centralnej Polsce.
Pszenżyto jare nawozi się najczęściej za pomocą nawozów fosforowo-potasowych, a także azotu.
Pszenżyto jare — odmiany
Pierwsza odmiana pszenżyta została pozyskana w 1984 roku przez pracowników Poznańskiego Instytutu Roślin. W Krajowym Rejestrze znajduje się obecnie 13 odmian pszenżyta jarego:
- Mazur,
- Mamut,
- Sopot,
- Puzon,
- Andrus,
- Hugo,
- Dublet,
- Kargo,
- Matejko,
- Mieszko,
- Nagano,
- Milewo,
- Milkaro.
Wszystkie te zboża jare mają odpowiednią stabilność plonowania i plenność. Co więcej, większość z nich jest odporna na powszechnie występujące choroby zbóż, w tym rdzę brunatną, mączniaka prawdziwego, fuzariozę kłosów, brunatną plamistość liści i rynchosporiozę. Największe różnice wynikają z czasu dojrzewania. Wybór określonej odmiany może być również uwarunkowane miejscem wysiewu. Niektóre z nich znacznie lepiej sprawdzają się w centrum Polski, a inne na północnym-zachodzie itd.
Pszenżyto jare a ozime
Różnice między pszenżytem jarym a ozimym są kluczowe dla każdego rolnika. Odmiany ozime, jak sama nazwa wskazuje, wymagają wernalizacji. Terminem tym określa się szereg procesów biochemicznych, pod wpływem których dochodzi do zakwitania. Co ciekawe, mają one miejsce w niskich temperaturach. Jeżeli rośliny te nie zaznają okresu chłodu, to nie są w stanie tworzyć kwiatów. A zatem rozwijają się tylko wegetatywnie. W związku z tym zboża jare wysiewa się późną jesienią. Ozime są również żyto, rzepak, pszenica i jęczmień.
Zboża określane jako jare nie wymagają okresu wegetacji. Nie potrzebują do pełnego rozwoju niskich temperatur. Co więcej, jakiekolwiek przymrozki występujące na wiosnę, stanowią duże zagrożenie dla plonów tego rodzaju zbóż. Do roślin jarych zalicza się również grykę, jęczmień i kukurydzę.
Wybór odmiany pszenżyta zależy przede wszystkim od warunków pogodowych. To roślina odporna na wylęganie, o niskich wymaganiach glebowych. Pszenżyto jare jest odporne na choroby, w tym głównie mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną. Daje stabilne plony i ma większą tolerancje na niskie pH gleb. W związku z tym znacznie łatwiej je uprawiać niż pszenicę i żyto. Warto zapoznać się ze specyfikacją wszystkich odmian pszenżyta jarego, by móc dopasować je do indywidualnych potrzeb.