Termin kompost jest znany praktycznie każdemu, kto kiedykolwiek próbował zrobić coś w ogrodzie. Niewiele osób jednak wie, czym właściwie w praktyce jest kompost i jak się go tworzy. Oto garść przydatnych porad.
Kompost jednym z nawozów organicznych, które można wykorzystać w polu, ogrodzie, a nawet kwiatach w donicach na tarasie albo balkonie. Dostarcza do ziemi składników odżywczych, dzięki którym rośliny są w stanie wzrastać i rozwijać się w okresie wegetacji. Jak powstaje kompost? Co warto o nim widzieć? Sprawdź!
Kompost – co to jest?
Definicja kompostu jest bardzo prosta. Jest to nawóz organiczny, który powstaje wskutek procesu dojrzewania, inaczej rozkładu, resztek roślinnych, a w niektórych przypadkach również zwierzęcych. Proces ten przebiega z udziałem bakterii tlenowych i nazywany jest w inny sposób butwieniem. Co więcej, jest to proces stuprocentowo naturalny i występujący w przyrodzie, wykorzystywany jedynie przez człowieka do produkcji substancji stanowiącej zastępstwo nawozów sztucznych, a niekiedy ich uzupełnienie.
Jak przebiega dojrzewanie kompostu?
Proces dojrzewania kompostu prowadzi w ogóle do jego powstania. Zazwyczaj może on zachodzić w różnego rodzaju pojemnikach, w tym:
- kompostownikach tradycyjnych;
- kompostownikach przenośnych;
- pryzmach;
- bioreaktorach.
Dojrzały kompost jest gotowy w sytuacji, gdy proces rozkładu przez bakterie tlenowe został zakończony. W ten sposób rozumiany proces kompostowania może trwać od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. Zależy to od liczby resztek, wspomagania przebiegu dojrzewania, warunków kompostowania czy nawet zbiornika, w którym się ono odbywa.
Jak przygotować kompost?
Podczas przygotowywania kompostu bardzo ważny jest sposób ułożenia warstw odpadów. Dotyczy to wszystkich pojemników, w których przeprowadzany jest proces dojrzewania organicznego nawozu. Na samym dnie kompostownika drewnianego albo innego układa się drenażową warstwę kompostu. Są to zazwyczaj największe elementy, np. połamane gałęzie, które pochodzą z sadu czy z drzew owocowych.
Warto pamiętać, że każda kolejna warstwa jest wymywana przez wodę deszczową do dna. Z tego powodu jako kolejny poziom kompostu warto zastosować np. ziemię ogrodową, która jest już zużyta, torf albo część kompostu z zeszłego roku. Dobrze sprawdza się również słoma, która przyspiesza rozkład.
Kolejne warstwy kompostu przekłada się zwykle drobno rozkruszoną gliną albo ziemią ogrodową. Wszystko dla utrzymania częściowo rozłożonych cząstek na odpowiedniej wysokości. W zasadzie cały kompostownik powinien nie być wyższy niż 150 cm. Musi stanowić przewiewną i pulchną mieszankę poszczególnych warstw.
Co można wrzucać na kompost?
Choć wydawać by się mogło, że wszystkie resztki organiczne nadają się na wartościowy kompost, w praktyce wcale tak nie jest. Co można niego wrzucać? Są to przede wszystkim:
- odpady roślinne pochodzące m.in. z koszenia, cięcia zdrowych pędów czy starych i zdrewniałych, ale zdrowych gałęzi;
- zagrabione liście i igły;
- elementy chwastów niemające torebek nasiennych;
- obierki warzyw i owoców z wyłączeniem owoców cytrusowych;
- część kompostu z zeszłego sezonu, aby lepiej rozpocząć proces produkcji nowej dawki;
- fusy po kawie, herbacie;
- papierowe ręczniki, filtry z ekspresów;
- korę drzew, wióry, trociny;
- resztki z pielęgnacji stawów, przede wszystkim glony, ewentualnie muł;
- popiół drzewny z pieca;
- tektura oraz papier bez elementów drukowanych, pod warunkiem że zostaną rozdrobnione przed wrzuceniem do kompostu.
Czego nie wrzucać na kompost?
Równie długa lista obejmuje rzeczy, których nigdy nie należy wrzucać do kompostownika. Są to:
- odchody zwierząt, zwłaszcza domowych, które nie są roślinożercami;
- resztek mięsnych, czyli mięsa, kości, skór;
- obierków z cytrusów, które często mają na sobie silną chemię;
- chwastów z torebkami nasiennymi;
- resztek roślin, które były porażone chorobami lub inwazją szkodników;
- gałęzi, pędów i igieł cisów;
- liści i gałęzi z olchy, orzechów włoskich i dębu.
Zastosowanie nieprawidłowych resztek może w najlepszym przypadku zahamować proces tlenowego rozkładu, a w najgorszym spowodować choroby roślin ogrodowych. Dotyczy to zwłaszcza przypadków, gdy na kompoście znajdą się resztki chorych roślin. W takich warunkach doskonale bytują zarodniki grzybów, larwy szkodników, a następnie z kompostem przedostają się do nowych, nawożonych okazów.
Kompostownik w samowystarczalnym ogrodzie
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że może kupić gotowy kompostownik. Ciekawszą alternatywą dla pomysłu, aby kupić gotowy pojemnik, jest stworzenie własnego. Ściany boczne wystarczy wykonać z desek drewnianych, ułożonych z zachowanymi odstępami. To pozwoli docierać powietrzu do każdej z warstw, również warstwy drenażowej, przez którą przepływa woda opadowa. Ważne jest również to, co posadzisz obok kompostownika. Niektóre rośliny znacznie przyspieszają rozkład materii takiej jak skoszona trawa, a inne skorzystają z sąsiedztwa kompostu.
Miejsce ustawienia i sąsiedztwo
Kompostownik powinien stać przede wszystkim w miejscu raczej zacienionym, chronionym przed wiatrem, ale jednocześnie dość wilgotnym. Bardzo ważna jest przepuszczalna gleba, która sprzyja procesowi rozkładu. Co więcej, umożliwia ona również przenikanie mikroelementów do gleby, co sprzyja rozwój roślin ozdobnych i uprawnych rosnących wokół kompostownika.
W towarzystwie pojemnika na kompost warto posadzić:
- cukinie;
- dynie;
- ogórki.
Rośliny te przede wszystkim pozyskują wypłukiwane z kompostownika substancje i wykorzystują je do wzrostu. Co więcej, z uwagi na pokrój i dużej średnicy liście są również w stanie zabezpieczyć kompostownik przed nadmiernym nasłonecznieniem czy wpływem wiatru.
Ciekawym pomysłem jest również obsadzenie kompostu roślinami motylkowymi stosowanymi zwykle na poplon jak np. łubin. Sprawi to, że zyskasz atrakcyjny nawóz zielony, który znacznie wzbogaca gotowy kompost o azot.
Kiedy kompost jest gotowy?
Warto wiedzieć, że o tym, że proces rozkładu materii został zakończony, świadczą struktura i zapach kompostu. Pierwsza powinna być stosunkowo jednolita. Z kolei zapach musi przypominać po prostu świeżą ziemię. W kompoście, który ostatecznie dojrzał, nie ma śladów dżdżownic. Oznacza to, że odpady organiczne zostały rozłożone i zwierzęta te nie mają już pożywienia na kompostowniku.
Niepokojące cechy kompostu
Istnieją sytuacje, w których niektóre aspekty kompostu mogą cię zaniepokoić. Jeśli w jego otoczeniu czujesz zapach, który do złudzenia przypomina zgniłe jajka, prawdopodobnie kompost nie jest dostatecznie napowietrzony i gnije. W takim przypadku konieczna jest zmiana konstrukcji, być może usytuowania pojemnika, a także przerzucenie warstw, aby były lepiej napowietrzone. Pamiętaj też, że kompost powinien być stale lekko wilgotny, ale nie nazbyt mokry.
Kompost ogrodowy – gdzie się przyda?
Warto mieć na uwadze, że kompost jest przydatny jako nawóz organiczny w praktycznie każdej uprawie. Sprawdzi się do owoców i warzyw, a także drzew i krzewów. Można wymieszać go również z ziemią ogrodową, przez co możliwe jest otrzymanie tak zwanej ziemi kompostowej. W ten sposób sadzone rośliny mają zapewnione jeszcze lepsze warunki wzrostu.
Co takiego konkretnie robi kompost? Przede wszystkim:
- zwiększa ilość próchnicy w konkretnym podłożu;
- zwiększa żyzność wybranej gleby;
- poprawia przepuszczalność, czyli zdolność przenikania powietrza przez podłoże;
- poprawia strukturę gleby, na której następnie sadzone są kolejne rośliny;
- stanowi doskonałe podłoże pod sadzonki drzew i krzewów, dostarczając im długotrwale składników odżywczych niezbędnych do wzrostu;
- ułatwia przenikanie wody do głębszych warstw gleby.
Ważną zaletą kompostu jest jego naturalny charakter. Z tego powodu nadaje się on do stosowania w przypadku upraw ekologicznych. Co więcej, trudno przenawozić rośliny gotowym kompostem, nawet jeśli górną warstwę ziemi stanowi humus. Wszystko dlatego, że nie jest on szkodliwy i nie czyni żadnych szkód nawet w dużej dawce. Proces rozkładu resztek przez mikroorganizmy jest też ekologiczny sam w sobie i pozwala na usunięcie resztek bez konieczności ich np. spalania czy wyrzucania. W ten sposób minimalizowana jest liczba odpadków.
Stosowanie kompostu jest niezbędne w praktycznie każdym ogrodzie. Możesz kupić gotowe preparaty albo samodzielnie przygotować tego rodzaju organiczny nawóz. Nawet jeśli nie masz miejsca na kompostownik w ogrodzie, możesz skorzystać z przenośnych pojemników, do których będziesz wrzucać resztki. W ten sposób jesteś w stanie ograniczyć liczbę odpadów w gospodarstwie domowym, jednocześnie dbając o rośliny. Pamiętaj bowiem, że kompost sprawdza się nawet w przypadku gatunków doniczkowych rosnących w domu czy na tarasie!