Rzepak ozimy jest gatunkiem wymagającym starannego podejścia do wykonywanych zabiegów. Jego uprawa nie należy do najłatwiejszych, a ewentualne spóźnienia, nie trafienie w odpowiednią fazę rozwojową lub błędy w przeprowadzeniu uprawek przedsiewnych i samego siewu są w stanie znacznie wpłynąć na słabszą kondycję roślin i obniżkę plonu. Jak więc rozpocząć prowadzanie plantacji? Jak przystąpić do siewu, aby od samego początku rośliny były w dobrej kondycji?
Przedplon rzepaku
Roślina przedplonowa ma duży wpływ na rozwój rośliny uprawianej w plonie głównym. Dobrze poprowadzona roślina przedplonowa powinna zostawić stanowisko wolne od chwastów, w dobrej strukturze oraz być zebrana w miarę wcześnie, aby zdążyć wykonać wszelkie niezbędne zabiegi przed wysiewem rzepaku, który rozpoczyna się w niektórych częściach kraju już od I dekady sierpnia .
Bardzo dobrym przedplonem dla uprawy rzepaku są rośliny bobowate. Zostawiają po sobie stanowisko w dobrej strukturze agregatowej tworząc właściwa strukturę gruzełkowatą, która wpływa na odpowiedni stosunek wody do powietrza w glebie oraz zwiększają w glebie ilość azotu, który pozyskują poprzez wytwarzanie brodawek. Ponadto mocno rozbudowany system korzeniowy pozwala pobrać składniki z głębszych warstw gleby oraz silnie ją napowietrzyć.
Innymi dobrymi przedplonami są rośliny motylkowe jare zbierane na kiszonki, ziemniaki przeznaczone na wczesny zbiór, oraz wcześnie zbierane zboża.
Zabiegi przedsiewne
Zbiór przedplonu, a samosiewy
Roślinami uprawianymi przed siewem rzepaku są przeważnie zboża, dlatego prawidłowe przygotowania do siewu rzepaku zaczynają się już od zbioru rośliny przedplonowej. Ważnym aspektem w przeprowadzeniu zbioru jest właściwe ustawienie kombajnu oraz nie dopuszczenie do wylęgnięcia i osypania się ziarna. Presja samosiewów zbóż , szczególnie jęczmienia jarego i ozimego potrafi mocno zagłuszyć rośliny rzepaku w początkowym okresie wegetacji konkurując z nimi o miejsce do rozwoju i wodę. Walkę z samosiewami zbóż przeprowadza się głównie w sposób mechaniczny wykonując zabiegi uprawowe.
Wapnowanie gleby
Uregulowany odczyn gleby jest podstawą prowadzenia uprawy rzepaku ozimego. Odczyn w granicach 6,0-7,0 pH pozwala na najlepsze wykorzystanie składników pokarmowych. Ponadto podniesienie pH do tych granic uwalnia z gleby niedostępne wcześniej formy fosforu. W uregulowanym odczynie gleby również łatwiej namnażają i rozwijają się pożyteczne organizmy glebowe, które odpowiadają za rozkład materii organicznej znajdującej się w glebie, z której rozkładu dostępne są substancje dla roślin następczych. Zabieg wapnowania powinien być wykonany przed siewem rośliny przedplonowej dla rzepaku, aby wapno zdążyło rozpocząć procesy odkwaszania gleby.
Uprawa gleby
Staranne przygotowanie gleby do siewu jest kluczem do osiągnięcia równych wschodów. Rzepak możemy siać w technologii tradycyjnej czyli orkowej, bezorkowej lub strip-till.
W przypadku zakładania plantacji w technologii orkowej lub siewu bezorkowego pierwszym ważnym aspektem jest płytkie wymieszanie resztek pożniwnych z glebą na głębokość 5-10 cm. Ma to na celu pobudzić do kiełkowania znajdujące się w glebie nasiona chwastów i samosiewów zbóż oraz przerwać wierzchnią warstwę przez, którą zachodzi parowanie wody z gleby. Następnie przed siewem należy wykonać głęboką orkę na 20-25 cm albo zabieg gruberem lub pługiem dłutowym na identyczną głębokość w celu głębokiego spulchnienia gleby oraz jej napowietrzenia. Następnym etapem jest już wykonanie przejazdu doprawiającego łoże siewne na głębokość 5-6 cm, aby doprowadzić glebę do stanu, w której będą znajdowały się drobne agregaty glebowe. Warto pamiętać, że nie należy przeprowadzać zbyt dużej ilości zabiegów uprawowych ponieważ, przesuszają i rozluźniają zbytnio glebę, która w momencie obfitych opadów po siewie potrafi się mocno zasklepić.
W przypadku siewu w technologii strip-till uprawę gleby i siew przeprowadza się jednym urządzeniem prosto w ściernisko.
Wybór właściwej odmiany
Jest to jedna z kluczowych decyzji, którą należy właściwie podjąć przed wykonaniem siewu. Wybór odmiany rzepaku ozimego prawidłowo dopasowany do warunków glebowych, zasobności składników w glebie, terminu siewu, poziomu zaawansowania agrotechniki, nawożenia i ochrony. Odpowiednio dobrana odmiana pozwala w pełni wykorzystać potencjał stanowiska, na którym będzie uprawiana i odwdzięczyć się maksymalizacją zysku z hektara.
W przypadku nasion rzepaku do wyboru mamy odmiany populacyjne oraz mieszańcowe. Odmiany populacyjne (liniowe) charakteryzują się zazwyczaj niższym potencjałem plonotwórczym od odmian mieszańcowych, ale za to ich plon na przestrzeni lat jest dobry i bardzo stabilny. Sprawdzają się one na ziemiach słabszych, mozaikowatych z niższym potencjałem plonotwórczym. Dobrze radzą sobie również w warunkach stresowych takich jak susza, przymrozki. Ze względu na ich budowę – wytwarzanie mniejszej ilości rozgałęzień bocznych odmiany populacyjne należy wysiewać w granicy 50-70 roślin na m2. Odmiany mieszańcowe zwane również hybrydowymi posiadają natomiast wyższy potencjał plonotwórczy. Charakteryzują się również posiadaniem większej ilości genów odporności na choroby grzybowe i wirusowe. Przeznaczane są głównie na lepsze stanowiska, gdzie mogą pokazać swój potencjał. Norma wysiewu waha się w granicy 35-50 roślin na m2.
Oprócz zwrócenia uwagi na warunki glebowe oraz poziom stosowanej agrotechniki dokonując wyboru warto porównać odmiany pod względem odporności na choroby, zimotrwałości, terminu kwitnienia i dojrzewania, podatności na wyleganie, wigor jesienny i wiosenny oraz zaolejenie nasion.
Siew rzepaku
Optymalny termin siewu rzepaku w Polsce rozpoczyna się od końca I dekady sierpnia w Polsce północno wschodniej i trwa do końca sierpnia w Polsce południowo zachodniej. Rzepak należy wysiewać w terminie optymalnym ponieważ, pozwala to prawidłowo się rozwinąć roślinom przed spoczynkiem zimowym. W przypadku konieczności przeprowadzenia siewu w terminie opóźnionym należy zwiększyć normę wysiewu o około 10-20%. Optymalny siew rzepaku wykonuje się na głębokość 1,5-2 cm w dobrze spulchnione i odpowiednio przygotowane łoże siewne. W przypadku zbytniego przesuszenia wierzchniej warstwy gleby nasiona można umieszczać głębiej czyli na głębokości 3 cm.
W przypadku zapowiadania obfitych opadów deszczów i gospodarowania na glebach cięższych i zlewnych warto przeczekać okres opadów i wykonać siewy po nich nawet kosztem opóźnionego siewu, aby nie doprowadzić do zbicia gleby i powstania skorupy wierzchniej warstwy, które powodują problemy ze wschodami.
Równe wschody rzepaku zapewniają brak konkurencji ze strony sąsiadujących roślin, dokładniejsze wstrzelenie się w okienka wykonywania zabiegów ochrony roślin (odchwaszczania oraz regulacji pokroju), od którego zależy w dużej mierze skuteczność zabiegu.
Partner artykułu: Superplony.pl
Powiązane artykuły:
- Uprawa rzepaku — to koniecznie musisz wiedzieć!
- Nawóz pod rzepak zawierający azot, fosfor i potas – przedsiewne nawożenie rzepaku ozimego i jego wpływ na plon
- Opryski rzepaku po siewie – jak je wykonać prawidłowo?
- Najważniejsze choroby rzepaku ozimego – charakterystyka. Ochrona rzepaku i zwalczanie schorzeń
- Chowacz brukwiaczek (Ceutorhynchus napi) w rzepaku i kapuście – zwalczanie, charakterystyka i szkodliwość