Close Menu
    AgropediaAgropedia
    • Kalendarz ogrodnika
    • Uprawa
      • Owoce
      • Warzywa
      • Zboża
        • Ceny zbóż
      • Orzechy
      • Choroby roślin
      • Szkodniki roślin
    • Hodowla
      • Choroby zwierząt hodowlanych
      • Rozmnażanie zwierząt
      • Zabiegi
    • Nawozy i opryski
      • Nawozy naturalne
      • Nawozy sztuczne
      • Opryski
    • Szklarnia
    • Aktualności
    • Porady
    AgropediaAgropedia
    Zboża

    Orkisz – zapomniana odmiana pszenicy. Jakie wymagania uprawowe ma orkisz?

    Stanisław KozłowskiBy Stanisław Kozłowski13 lipca, 2022Brak komentarzy4 Mins Read
    orkisz

    Pszenica orkisz, jak brzmi poprawna nazwa tego zboża, zalicza się do rodziny wiechlinowatych. Dziś jest to zboże spotykane raczej rzadko i nieco zapomniane. Jeszcze przed  wiekami, zwłaszcza w średniowieczu, było powszechne. Dowiedz się o nim więcej!

    Z tego artykułu dowiesz się:
    1 Orkisz – charakterystyka
    1.1 Wady upraw orkiszu
    1.2 Polskie odmiany orkiszu
    2 Pszenica orkisz – uprawa
    2.1 Siew orkiszu
    2.2 Pielęgnacja orkiszu
    3 Orkisz a choroby zbożowe
    4 Zastosowanie orkiszu

     

    Pszenica orkisz nazywana jest po prostu orkiszem albo szpelcem. Jest to roślina bardzo niedoceniana – jej miejsce zajęły gatunki, na które jest większe zapotrzebowanie lub takie, które są bardziej opłacalne w uprawie. Jakie wymagania ma orkisz? Jak podejść do jego uprawy? Sprawdź!

    Orkisz – charakterystyka

    Orkisz ceniony jest przede wszystkim z uwagi na niewielkie wymagania. To zboże dorastające w łanach do nawet 150 cm. Kwiaty, a potem nasiona są zebrane w kłosy o luźnej strukturze i dość łamliwe osadce. Pszenica orkisz może być:

    • jara lub ozima;
    • oścista lub bezostna.

    Orkisz wyróżnia się kilkoma istotnymi cechami. To one sprawiają, że uprawa tego zboża sprawdza się w warunkach ekologicznych i jest coraz popularniejsza wśród rolników. Pszenica orkisz jest:

    • odporna na skażenie, w tym radioaktywne;
    • odporna na zanieczyszczenia w atmosferze;
    • podatna na nawożenie kompostem;
    • świetna w adaptacji na glebie ubogiej;
    • odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne.

    Wady upraw orkiszu

    Jedyną wadą jest to, że ziarno jest niewymłacalne. W efekcie uzyskuje się po odplewieniu ok. 70% tego, co przy omłocie. Dodatkowo orkisz plonuje o nawet do 20% gorzej niż pszenica. Zwykle po odplewieniu można uzyskać nawet 700 kg ziarna przy dobrej jakości ziemi i minimum 400 kg przy kiepskiej jakości. Wartości podane są w stosunku do tony kłosów. Zbiory przeprowadza się przez cały sierpień.

    Zobacz też:
    Termin siewu pszenżyta ozimego i jarego – poradnik

    Polskie odmiany orkiszu

    Istnieją dwie polskie odmiany orkiszu, które zostały oficjalnie uznane za właściwe do wysiewu. Są to:

    • „Rokosz” – zarejestrowana w 2012 odmiana orkiszu ozimego;
    • „Wirtas” – zarejestrowana w 2016 odmiana orkiszu jarego.

    Pszenica orkisz – uprawa

    Pod względem gleby pszenica orkisz nie jest wymagająca. Może rosnąć na podłożu bardzo ubogim w składniki odżywcze, a także przy niekorzystnej pogodzie. Warto mieć jednak na uwadze, że im gorsza gleba i jej przygotowanie, tym mniejsze plony. Co więcej, zboże to nie wymaga stosowania nawozów sztucznych, a co więcej – mogą one negatywnie wpływać na plon. O wiele lepiej sprawdza się po prostu kompost.

    Siew orkiszu

    Orkisz sieje się zazwyczaj później niż pszenicę, bo po początku października, a nawet w listopadzie czy grudniu. Im później, tym siew powinien być płytszy. Zazwyczaj siew jest bardziej złożony, bo wykonuje się go za pomocą specjalnego siewnika zbożowego, który przystosowany jest do obsługi grubych nasion. Odpowiedni rozstaw nasion wynosi od 3 do 7 cm, przy czym na hektar sieje się zwykle do 340 kłosków. 

    Pielęgnacja orkiszu

    Orkisz na wiosnę warto bronować, aby zapobiec rozpowszechnieniu chwastów oraz rozpulchnić glebę po zimie. Następnie wskazane jest nawożenie, np. gnojówką i kolejne bronowanie. Gnojówkę stosuje się zwłaszcza w przypadku, gdy jesienią przed siewem był używany obornik.

    Orkisz a choroby zbożowe

    Orkisz, podobnie jak pszenica, podatny jest na szereg chorób. Z tego powodu ważne jest, aby stosować odpowiednie płodozmiany. Na tym samym terenie orkisz można siać co trzy lata – przynajmniej co tyle. W formie przedplonu sprawdzają się najlepiej, w kolejności od najkorzystniejszych:

    • rośliny strączkowe;
    • rzepak;
    • soja;
    • buraki;
    • ziemniaki;
    • kukurydza;
    • owies;
    • słoneczniki.

    Przy słabszym przedplonie wskazane jest zastosowanie obornika, nawet łącznie z siewem.

    Zobacz też:
    Termin siewu pszenicy ozimej – kiedy siać tę odmianę zboża?

    Zastosowanie orkiszu

    Orkisz, zwłaszcza z uprawy ekologicznej, to bardzo zdrowa alternatywa dla pozostałych zbóż. Ziarno dojrzałe wykorzystuje się zazwyczaj do produkcji mąki orkiszowej, z której natomiast przygotowuje się chleb – zwykle z dodatkiem innych mąk do poprawy smakowitości. Z kolei ziarno zielone wspomaga odchudzanie i stanowi dodatek do produktów dietetycznych. Dlaczego orkisz jest tak ceniony? Przede wszystkim z uwagi na właściwości odżywcze. Zawiera bowiem:

    • nawet 17% białka, co stanowi wartość prawie o połowę większą niż w przypadku pszenicy; dodatkowo białko jest wysokostrawne – nawet w ponad 80%;
    • wysoką zawartość gflutenu;
    • dużą ilość fitosteroli, które wpływają na obniżenie cholesterolu we krwi;
    • witaminę E;
    • witaminy z grupy B – najwięcej ze zbóż;
    • witaminę A;
    • witaminę D;
    • składniki mineralne, w tym miedź, kobalt, a także fosfor, cynk i żelazo.

     

    Orkisz jest rzadko uprawiany w Polsce, ale wraca powoli do łask w uprawach ekologicznych. To roślina mało wymagająca, o dobrej odporności na niekorzystne warunki. Ziarno orkiszu korzystnie wpływa na zdrowie, jeśli stanowi element diety.

    Archiwum: lipiec 2022
    Stanisław Kozłowski
    Stanisław Kozłowski
    • Website

    Pochodzi z Podkarpacia. Całe życie spędził na wsi. Po ojcu przejął duże gospodarstwo. Zwolennik nowoczesnych rozwiązań w rolnictwie.

    Zobacz także

    Żniwa w Polsce 2025 – jakie są plony w tym roku? Czy susza wpływa na ich wielkość?

    Orka zimowa — wady i zalety zabiegów

    Termin siewu pszenicy ozimej – kiedy siać tę odmianę zboża?

    Termin siewu pszenżyta ozimego i jarego – poradnik

    Zboże z Ukrainy – czy jego transport odbywa się przez Polskę? Jak obecna sytuacja wpływa na ceny?

    Kiedy siać owies na polach uprawnych? Jak w praktyce wygląda siew owsa? Czy uprawa tego zboża jest trudna?

    Sporysz – przetrwalnik grzyba buławinki czerwonej. Zwalczanie w uprawach żyta i traw. Zagrożenie zatrucia sporyszem

    Leave A Reply Cancel Reply

    Kontakt

    Redakcja

    Regulamin

    Polityka prywatności

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.