Hodowla kóz jest zajęciem coraz powszechniejszym. Wiele osób decyduje się na utrzymanie tych zwierząt, bo świetnie radzą sobie one nawet na mało żyznym obszarze. Sprawdź, co musisz wiedzieć o kozach.
Bardzo często prowadzona jest równocześnie hodowla kóz i owiec, jako że oba gatunki coraz częściej wykorzystuje się w celu pozyskania mleka. Mają one też zbliżone wymagania. Co więcej, obecność kozy w stadzie owiec pozwala szybciej ostrzec pasterza przed zagrożeniem. Najczęstszym celem chowu tych zwierząt jest pozyskanie koziego mleka. Rzadziej spotyka się hodowlę kóz w celach mięsnych, jako że kozina nadal nie jest zbyt popularna. Zobacz, na co musisz zwrócić uwagę, jeśli planujesz utrzymywać stado w swoim gospodarstwie.
Hodowla kóz – warunki i formalności
Każda hodowla kóz musi być zgodna z obowiązującymi przepisami. Wszystkie zwierzęta powinny być zakolczykowane. Tak oznaczone stado musisz zgłosić do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Podczas budowy pomieszczenia dla zwierząt musisz przestrzegać przepisów prawa budowlanego. Pamiętaj, że stado jest objęte kontrolą powiatowego lekarza weterynarii.
Cele hodowli
Jakie jeszcze produkty, prócz oczywiście mleka, są pozyskiwane z hodowli kóz? Należą do nich między innymi:
- skóry – zastosowanie obiciowe, do produkcji galanterii;
- rogi – wykorzystywane w rękodziele;
- mięso – głównie jako produkt ekskluzywny;
- obornik – często wykorzystywany przez samego rolnika, jeśli ma też uprawy warzyw.
Koziarnia – jak powinna wyglądać?
Przy utrzymaniu niewielkiego stada, np. dwóch czy trzech osobników, na potrzeby zwierząt przystosowuje się po prostu pomieszczenie gospodarcze. Dla większego stada kóz najlepiej przygotować odpowiedni budynek. Powinien on mieć:
- lekko pochyloną podłogę, która umożliwi odpływ gnojówki;
- duże okna zapewniające dostęp światła, zabezpieczone lub umieszczone odpowiednio wysoko, aby zwierzęta przez nie nie wyszły;
- wentylację, która jednocześnie będzie chronić stado przed przeciągami.
Większość odmian jest odporna na kiepskie warunki atmosferyczne, dlatego nie jest konieczne wykonywanie dodatkowego systemu grzewczego, choć przyda się izolacja.
Żywienie kozy
Kozy są zwierzętami typowo pastwiskowymi. Dostęp do pastwiska sprawia, że udział paszy w żywieniu zwierząt jest ograniczony. W okresie letnim, przy założeniu, że miejsce wypasu jest dobrze utrzymane, wystarczy udział nasion roślin strączkowych i dodatek roślin okopowych. W okresie zimowym zwierzęta powinny otrzymywać więcej kiszonki i siana. Samice z koźlętami wymagają większego udziału pasz treściwych w diecie.
Rasy kóz
Istnieje przynajmniej kilka ras, które wykorzystuje się w chowie i hodowli kóz. Najpierw jednak trzeba poznać inny rodzaj systematyki związany z użytkowością tych zwierząt. Co więcej, plan hodowlany zakłada obecność wielu kóz bezrasowych, będących mieszańcami różnych typów.
Typy mleczne
W Polsce najbardziej rozpowszechnione kozy. Są one zazwyczaj dość suche w budowie, a jednocześnie zapewniają dużą wydajność mleczną, co jest efektem m.in. wydatnego wymienia. Warto wiedzieć, laktacja u tych zwierząt może trwać nawet do 300 dni, a dojrzałość płciowa osiągana jest około 7 miesiąca. Do tego typu zaliczają się odmiany:
- saaneńskie – jedne z najpopularniejszych. Jedna koza jest w stanie dać nawet 2000 kg mleka w cyklu. Zwierzęta te wyróżniają się bardzo dobrą odpornością na niekorzystne warunki i łatwością adaptacji;
- alpejskie – mniej popularne, bardzo charakterystyczne pod względem wyglądu – mają brązową sierść z czarnymi paskami i pręgą na grzbiecie. Dają do ok. 1800 kg mleka. Są odporne na warunki atmosferyczne i choroby;
- kozy anglonubijskie – kozły osiągają nawet do 110 kg masy ciała, dlatego czasem stosowane są w hodowli mięsnej. Mleko kozie tej rasy jest smaczne, z dużą zawartością tłuszczu i białka, bez charakterystycznego, nieprzyjemnego dla wielu zapachu.
Typy mięsne
Choć hodowla mięsna kóz jest znacznie mniej rozpowszechniona, to jednak i takie rasy można znaleźć w Polsce. Zaliczają się do nich:
- odmiana burska – z białą sierścią, charakterystyczną łysiną i zwisającymi uszami. W Polsce wykorzystywana nie jako rasa rzeźna, a dodatek krwi do pogłowia kóz mlecznych – głównie z uwagi na częste, niezależne od sezonu wykoty;
- odmiana biała uszlachetniona – rasa prawdopodobnie polska, z krótką, białą sierścią. Najczęściej spotykana w Polsce, osiąga wagę od 65 do 100 kg. Dodatkowo daje też ok. 1200 kg mleka w ciągu sezonu;
- odmiana barwna uszlachetniona – bezrogie zwierzęta o parametrach mięsnych i mlecznych podobnych do poprzedników. Mają charakterystyczne brązowo-czerwone umaszczenie z czarną pręgą grzbietową;
- zachodnioafrykańska koza karłowata – o wielkości do 50 cm w kłębie i wadze do 25 kg w przypadku samców; istnieje w wielu wersjach kolorystycznych, co również sprawia, że często jest hodowana w celach rozrywkowych, np. w agroturystykach. Daje liczne mioty, nawet do trzech koźląt.
Typy wełniaste
W Polsce nie hoduje się typów wełniastych dla okrywy, jednak takie rasy są rozpowszechnione poza granicami kraju. Do zwierząt tego typu zaliczają się kozy:
- angorska – o bardzo niskiej mleczności, w Polsce spotykana przede wszystkim w hodowli rekreacyjnej. Pozyskuje się z niej moher;
- kaszmirska – podtyp puchowy. Tej odmiany się nie strzeże, tylko ją wyczesuje, uzyskując w ten sposób kaszmir. W Polsce również spotykana przede wszystkim w hodowlach amatorskich.
Jednoczesna hodowla owiec i kóz często tłumaczona jest chęcią dywersyfikacji źródła dochodów. Niekiedy w tym samym gospodarstwie znajdują się też krowy, co pozwala otrzymywać mleko krowie, a także owcze, kozie i inne produkty dalsze, jak skóry, mięso i wełna. Jeśli interesuje cię hodowla kóz, zadbaj o to, aby zrealizować wszelkie formalności z nią związane.