Kiszone ziarno kukurydzy staje się coraz bardziej popularne w żywieniu bydła. Jeśli zastanawiasz się, jak należy zakiszać kukurydzę na paszę krów mlecznych, jakie składniki pokarmowe zawiera wilgotne ziarno i dlaczego warto podawać go bydłu, przeczytaj poniższy tekst.
Plantacje kukurydzy są coraz częstszym widokiem na polskich polach. Jednakże rolnikom nie zawsze opłaca się je uprawiać, ze względu na konieczność suszenia ziaren, co wiąże się z wysokimi kosztami. Wysoka zawartość wilgoci w ziarnach (na poziomie ok. 20%-30%) sprawia, że zwiększa się ryzyko rozwoju pleśni. Grzyby, które atakują plony początkowo zakażają zbiór kukurydzy w sposób niezauważalny. Niestety z czasem można odczuć charakterystyczny nieprzyjemny zapach zepsutego ziarna. Na tym jednak nie koniec. Zakażenie grzybicze skutkuje również spadkiem jakości ziarna, co spowodowane jest rozkładem tłuszczów, białek i glutenu. Ponadto, mikotoksyny są szkodliwe dla zdrowia zarówno człowieka, jak i zwierząt. Aby znacznie zmniejszyć ryzyko zniszczenia ziaren, zaleca się obniżenie ich wilgotności do ok. 12%, a to niesie za sobą konieczność pokrycia suszenia, co stanowi średnio 50% wartości całej produkcji kukurydzy. Alternatywą jest kiszenie ziaren, co pozwala na ograniczenie strat i przeznaczenie warzywa pokarm dla bydła opasowego i mlecznego, a także świń.
Znaczenie kukurydzy w żywieniu trzody chlewnej
Ziarno kukurydzy jest jednym z najlepszych źródeł energii stosowanych w żywieniu bydła. Jest to związane z przede wszystkim z dużą zawartością skrobi, która trawiona jest w jelicie cienkim i żwaczu. Tym samym, ze względu na niską zawartość masy suchej, znacznie ogranicza trawienie w jelicie grubym.
Kiszone ziarno kukurydzy od suchego różni się nie tylko stopniem wilgotności. Wilgotne ziarno kukurydzy zawiera w swoim składzie m.in. duże ilości tłuszczów, lizynę, wapń, czy też fosfor.
Kiedy można podawać kiszonkę z ziarna? Można nimi skarmiać bydło po upływie od 6 do 8 tygodni po zakończonym procesie kiszenia. Zalecana dawka wynosi średnio 8 kg/dzień (w przypadku krów mlecznych i opasowych). Zakiszone ziarno można podawać również innym gatunkom zwierząt, w tym królikom, koniom, kozom i owcom.
Dlaczego warto kisić ziarno kukurydzy?
Jak już wcześniej wspominano, uprawy kukurydzy tuż po zebraniu najczęściej wymagają długotrwałego i kosztownego procesu suszenia. W związku z faktem, że kiszone kolby kukurydzy doskonale sprawdzają się w żywieniu krów mlecznych, proces obniżenia pH ziaren jest bardzo ekonomicznym rozwiązaniem. Należy jednak odpowiednio się do tego przygotować, aby cały proces przebiegł efektywnie, a przede wszystkim wydajnie dla rolnika.
Proces zakiszania ziarna kukurydzy
Przerobienie zbyt wilgotnego ziarna kukurydzy musi odbyć się stosunkowo szybko od momentu zebrania. Szacuje się, że w przypadku ciepłej i suchej pogody należy wykonać to w 12 godzin od otrzymania plonów, a gdy za oknami jest nieco chłodniej, może odczekać dobę. Jest to związane ze stopniowym zwiększaniem się zawartości suchej masy pod wpływem promieniowania słonecznego. Najlepszym rozwiązaniem byłoby zakiszanie bezpośrednio z kombajnu.
Dokładny proces technologiczny nie jest szczególnie trudny, dlatego też nie powinien przysporzyć problemu nawet początkującym rolnikom. W pierwszym kroku należy dokładnie gnieść ziarno, aż do uzyskania jego formy rozdrobionej. W drugim kroku konieczne jest zabezpieczenie całości przed dostępem powietrza. W tym celu można szczelnie okryć ziarna np. przy pomocy folii. Niezwykle ważne jest, aby uniknąć wykonywania kiszonki z całych dostępnych nam zbiorów ziarna. Przyspiesza to procesy fermentacji, a to z kolei znacznie zwiększa ryzyko zbyt szybkiego zawilgocenia plonów, co może skutkować rozwojem chorobotwórczych grzybów produkujących pleśń. W ten sposób nietrudno o utratę uprawy.
Przed zakiszeniem ziarno może być nie tylko zgniecione ale też ześrutowane. Powstaje zatem pytanie, jaki stopień rozdrobienia produktu należy uzyskać? Optymalna średnica pojedynczego ziarna powinna zmieścić się w zakresie od 0,5 mm do 0,8 mm. Przyjęło się, że wraz ze wzrostem stopnia wilgotności, średnica ziaren powinna być większa. Jest to kluczowe w żywieniu trzody chlewnej i wysokowydajnych krów mlecznych, ponieważ ziarno zbyt suche pozbawione jest dużej ilości skrobi, przez co znacznie trudniej się trawi.
Wady i zalety kiszenia ziaren kukurydzy
Przeznaczenie kukurydzy na ziarno kiszone ma swoje wady i zalety. Należy rozpatrzyć je wszystkie przed podjęciem ostatecznej decyzji.
Wady kiszenia ziaren kukurydzy to:
- wilgotne ziarno jest bardziej podatne na gnicie i pleśń, dlatego istnieje konieczność odpowiedniego przechowywania paszy,
- mokre ziarno zawiera w składzie nieco mniej aminokwasów (lizyny, tryptofanu) niż suche ziarno kukurydzy.
Zalety kiszenia ziaren kukurydzy to:
- smak — zwierzęta znacznie chętniej jedzą ziarno wilgotne, niż suche,
- kaloryczność mokrego ziarna jest znacznie większa niż w przypadku karmienia zwierząt pszenicą,
- zwiększenie strawialności skrobi w żwaczu i jelicie cienkim,
- lepsze wykorzystanie rozpuszczalnego azotu w organizmie zwierząt, co sprzyja rozwojowi prawidłowej mikroflory jelit.
Za kiszeniem ziaren kukurydzy przemawia też niski nakłada finansowy na przeprowadzenie całego procesu. Jak widać, zalet jest znacznie więcej niż wad, dlatego też warto rozważyć opłacalność przedsięwzięcia w sposób indywidualny.
Dobre kiszone ziarno, czyli jakie?
Wiele osób może zadawać sobie pytanie o to, czym powinno charakteryzować się kiszone ziarno? Zawartość wilgotności powinna oscylować w granicy 25%. Zbyt mokre ziarno nie będzie pożądanym zjawiskiem, gdyż zwiększa ryzyko utraty plonów. Negatywny skutek będzie wiązał się również z wykorzystaniem zbyt suchego ziarna, co ma związek z trudnością w otrzymaniu warunków beztlenowych, a to z kolei może sprzyjać tworzeniu się u zwierząt nieprawidłowej flory jelitowej. Aby zwiększyć szansę na uzyskanie dobrej jakości kiszonki, warto do całości dodać specjalne preparaty, które zwiększają stabilność ziaren.
Dodatkowo należy pamiętać o tym, że im niższe pH kukurydzy, tym mniejsze ryzyko rozwoju chorobotwórczych bakterii, czy grzybów. Dodatki do żywności, szczególnie te, które zawierają w składzie kwas propionowy, sole kwasu sorbowego i kwas mrówkowy są najczęściej rekomendowane przez specjalistów. Dobrym rozwiązaniem będzie wykorzystanie preparatów, które dodatkowo wzbogacone są o bakterie kwasu mlekowego lub innych szczepów. Należy jednak pamiętać, aby zaaplikować je w odpowiednim momencie, kierując się instrukcją umieszczoną na opakowaniu.
Proces zakiszania ziarna jest jednak bardzo czasochłonny i wymaga m.in. konieczności rozdrobnienia ziaren. Jednakże jest wysoko opłacalny nie tylko dla rolnika, ale także wykazuje dużą korzyść w procesie żywienia zwierząt, co ma związek z dużą kalorycznością i zawartością skrobi.