Opuchlak to szkodnik, który może spowodować spore straty upraw roślin użytecznych i ozdobnych. Czym wyróżnia się dorosły osobnik i jak rozpoznać larwy? Jakie są metody walki ze szkodnikiem? Wszystkiego dowiesz się, czytając ten artykuł.
Ogrodnicy i wszyscy, którzy hodują rośliny w przydomowym ogrodzie, mogli spotkać się z chrząszczem o nazwie opuchlak. Owad ten może powodować duże szkody na różnych grupach roślin. Szkodniki atakują przede wszystkim mięsiste liście, co widoczne jest w postaci dziur na ich brzegach. Co ciekawe, larwy mogą żerować pod ziemią, powodując duże zniszczenia w obrębie korzeni roślin. Opuchlaki upodobały sobie przede wszystkim rododendrony, cisy, azalie i cyklameny, a także krzewy i drzewa owocowe. W naszej szerokości geograficznej celem chrząszczy jest głównie truskawka. Czytaj dalej!
Jak wygląda opuchlak?
Opuchlak truskawkowiec (łac. Otiorhynchus sulcatus) to chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych. Jego odwłok osiąga rozmiary od 10 do 15 mm. Pokrycie ciała ma kolor ciemny, zazwyczaj lekko brązowy, brunatny lub czarny. Na całej jego długości mogą występować drobne, jaśniejsze plamki. Młode opuchlaków przychodzą na świat wczesną wiosną, najczęściej na przełomie kwietnia i maja. Wyróżnia je parentogeneza, co oznacza, że osobniki rozmnażają się bez udziału plemnika. Ich cykl rozwojowy obejmuje kilka etapów.
Ich aktywność obserwuje się głównie pod osłoną nocy. W ciągu dnia pozostają bierne i najczęściej ukrywają się w ziemi lub w krawędzi doniczek roślin. Metod ich zwalczania jest wiele. Warto zacząć od tych całkowicie naturalnych. Jeśli okaże się to nieskuteczne, konieczne może być wykorzystanie środków chemicznych.
Cykl rozwojowy opuchlaka
Rozwój opuchlaków obejmuje:
- stadium jaja;
- ok. 7 stadiów larwalnych;
- stadium poczwarki;
- postać dorosła.
Charakterystyka opuchlaków
Jaja opuchlaków mają kształt kulisty i kolor biały (rozmiar ok. 0,7 mm długości). Składane są przez samice od lipca do wczesnej jesieni. Wykluwają się z nich niewielkie larwy zazwyczaj przezroczyste o ciemnej głowie. Początkowo są pozbawione odnóży, a ich aktywność ogranicza się do żerowania na korzeniach roślin. Pędraki opuchlaków w przypadku zagrożenia, wyginają swoje ciała w kształt litery C. Na przełomie grudnia i marca zimują. Gdy temperatury na zewnątrz znacznie się podniosą, larwy stają się znowu aktywne, aż ostatecznie przemieniają się w glebie w dorosłe chrząszcze. W ciągu roku przychodzi na świat jedno pokolenie. Żyją średnio 2 lata.
Czy opuchlaki potrafią latać? Czy są wytrzymałe?
Opuchlaki nie mają zdolności latania, potrafią jednak bardzo szybko się przemieszczać. Jednakże dystanse, które mogą pokonywać te owady, są bardzo ograniczone. Zaliczane są do fitofagów, czyli owadów żerujących na roślinach i ich częściach. Co ważne, wszystkie szkodniki z rzędu chrząszczowatych powodują bardzo podobne zniszczenia na liściach. W związku z tym praktycznie nie da się rozróżnić, jaki rodzaj chrząszcza spowodował w ogrodzie szkody. Opuchlaki są bardzo wytrzymałe na zmieniające się warunki środowiskowe. Doskonale radzą sobie nawet przy temperaturze 0 st. C.
Gatunki opuchlaków
W Polsce wyróżnia się aż 48 gatunków opuchlaków. Najczęściej spotykanymi są:
- rudonóg (Otiorhynchus ovatus) – powoduje uszkodzenia rośliny zielone, drzewa i krzewy;
- lucernowiec (Otiorhynchus ligustici) – bytuje na truskawkach i chmielu;
- lilakowiec (Otiorhynchus rotundatus) – uszkadza rośliny ozdobne;
- pstrokacz (Otiorhynchus singularis) – żeruje na roślinach zielonych i owocowych.
W wyglądzie owady różnych gatunków opuchlaków są niemal identyczne. Na tyle, że różnic nie da się dostrzec gołym okiem. Powodują podobne szkody na liściach i innych częściach roślin. Także metody ich zwalczania są takie same.
Jak rozpoznać żerowanie opuchlaka?
Uszkodzenia spowodowane przez opuchlaka są łatwe do rozpoznania. Charakterystyczne jest obgryzanie liści, co widać jako dziury zlokalizowane najczęściej na ich krawędziach. Jak odróżnić je od szkód powodowanych przez ślimaki? Warto wówczas przyjrzeć się bliżej liściu. Opuchlak może znajdować się na jego spodniej części.
Czy uszkodzenia opuchlaka są widoczne?
Niestety, uszkodzenia powodowane przez larwy nie są widoczne gołym okiem. Ponieważ wczesne stadia chrząszczy bytują głównie pod ziemią, na korzeniach, szkody będą widoczne jako pogorszenie kondycji całej rośliny, w tym więdnięcie. Tym samym, jeśli masz pewność, że odpowiednio nawadniasz i nawozisz swój okaz flory, a mimo to obserwujesz jego usychanie, może to świadczyć o ataku larwalnej postaci opuchlaka. Żer opuchlaka z czasem może doprowadzić do obumarcia całej rośliny.
Opuchlak – miejsca żerowania
Opuchlak może zaatakować praktycznie wszystkie rośliny znajdujące się w ogrodzie. W szczególności chrząszcze te upodobały sobie:
- truskawki;
- azalie;
- maliny;
- brzoskwinie;
- winorośl;
- cisy;
- rododendrony.
Metody zwalczania opuchlaka
Kiedy zauważy się niepokojące zmiany na przydomowych roślinach i jednocześnie stwierdzi się obecność opuchlaków, należy działać szybko. Pierwsze objawy żerowania to znak do podjęcia działań. W przeciwnym razie proces obumierania rośliny postępuje w szybkim tempie.
Jak zwalczyć opuchlaki?
Metoda uzależniona jest od ilości szkodników. Warto jednak zacząć od środków naturalnych, które nie mają skutków ubocznych dla zdrowia człowieka. Najbardziej popularnymi, ekologicznymi sposobami są opryski z wyciągu z wrotyczu lub preparatów, które zawierają w składzie nicienie. Inną naturalną metodą jest wabienie opuchlaków do naczyń wypełnionych gałązkami cisa.
Chemiczne metody
Jeżeli naturalne metody okażą się nieskuteczne, pozostaje skorzystanie z chemicznych oprysków. Warto jednak pamiętać o uprzednim zabezpieczeniu oczu i rąk (okulary i rękawice ochronne). Skuteczne insektycydy należy rozpylić na liściach w porze wieczornej. Zaleca się użycia środków o działaniu kontaktowym. Profilaktyka obejmuje przede wszystkim dokładnie grabienie liści, które jesienią opadają pod drzewa i krzewy.
Opuchlak jest szkodnikiem mogącym powodować spore szkody w ogrodzie. Na szczęście dość łatwo go rozpoznać i zwalczyć. Najłatwiej jest jednak zapobiec jego rozwojowi poprzez odpowiednią pielęgnację terenów zielonych i częste oglądanie liści roślin.