Opłatek dla zwierząt może brzmieć jak naruszenie sacrum poświęconego chleba. Pupilom daruje się jednak opłatek niepoświęcony – jest to symbol pojednania oraz podziękowania zwierzętom hodowlanym i domowym za ich ciężką pracę i lojalność.
Tradycja dzielenia się opłatkiem ze zwierzętami w wieczór wigilijny świąt Bożego Narodzenia sięga aż XVI wieku. Pochodzi ze wsi polskich, w których towarzystwo koni, krów, owiec, świń i kur było powszechne i normalne. Traktowano je nie tylko jako pokarm lub własność, ale też bliskich towarzyszy – pomocników przy pracy, bez których codzienność byłaby znacznie trudniejsza. Opłatek dla zwierząt hodowlanych darowany im przez gospodarza symbolizował szacunek i podziękowanie. Jak tradycja ta wygląda w czasach dzisiejszych?
Kolorowy opłatek dla zwierząt – symbolika tradycji
Opłatek dla zwierząt trzeba odróżniać od tego przeznaczonego dla ludzi. Jest on przeważnie kolorowy i niepoświęcony. Jego barwy były inne w różnych regionach Polski. Nie były one bez znaczenia – symbolika związana z kolorowym opłatkiem dla zwierząt i innymi spożywczymi darami wygląda następująco:
- czerwony opłatek wigilijny – przeznaczony dla koni. Miał dodać im siły i zapewniać ochronę przed złymi urokami;
- krowy dostawały żółty opłatek, który rzekomo chronił przed chorobami. Z kolei masło, chleb i miód miały zapewnić dużo mleka przez przyszły rok;
- różowy opłatek – dla zwierząt leśnych;
- zielony opłatek – symbol zwierząt roślinożernych;
- chleb z czosnkiem i pieprzem – darowany był kogutom i psom, aby dobrze strzegły gospodarstwa.
W Wigilię nie można było też zapominać o ptakach – Słowianie wierzyli, że w zwierzętach drzemią dusze przybywających z zaświatów przodków. W związku z tym, oprócz opłatka, odkładało się także po łyżce każdej potrawy. Te resztki należało następnie nieść do obory, stajni, a nawet pasieki.
Czy opłatek wigilijny jest bezpieczny dla zwierząt?
Opłatek wigilijny wypiekany jest ze zwykłej, białej mąki i wody. Nie zawiera w swoim składzie drożdży ani żadnych innych dodatków spożywczych. Kolorowy opłatek dla zwierząt barwiony jest w sposób naturalny, np. sokiem z buraka. Mimo tego prostego składu, niekoniecznie jest to zdrowa przekąska dla psa, kota lub zwierząt hodowlanych. Podawana jeden raz w roku, w wigilijną noc, nie powinien im zaszkodzić. Lepiej jednak nie wprowadzać go na stałe do ich diety, szczególnie w przypadku istniejących wcześniej problemów zdrowotnych.
Jeśli chcesz pokazać swoim zwierzętom domowym, że są kochane i szanowane możesz, zgodnie z tradycją, podzielić się z pupilami opłatkiem. Nie jest to jednak jedyny sposób, by uczcić ich obecność w twoim życiu. Pamiętaj, że to ludzie nadają znaczenie symbolom i tradycjom. Opłatek dla zwierząt darowany im przed wieczerzą wigilijną można zastąpić zdrowym przysmakiem. Dla psa czy kota może to być kawałek nieprzyprawionego mięsa, a dla konia lub krowy – marchewka bądź jabłko. Zwierzaki z pewnością będą też po prostu cieszyć się z czasu spędzonego z tobą.