Mangalica – węgierska rasa świni domowej

Mangalica to węgierska rasa świni hodowlanej, która największą popularność zyskała w XIX wieku. Czym się wyróżnia? Jak powstała? Czy można ją hodować na szeroką skalę? Jeśli jesteś ciekawy, to czytaj dalej.

Jeszcze kilka dekad temu jedynie wytrawny smakosz mięsa słyszał o mangalice. Obecnie ta rasa świń zyskuje dużą popularność. Warto jednak zaznaczyć, że od 1974 mangalica jest ustawowo chroniona. Fakt, że trzoda chlewna tak szeroko rozpowszechniła się na Wielkiej Nizinie Węgierskiej, wynikał z niskich wymagań środowiskowych, a także zdatności do całorocznego chowu w warunkach pastwiska. Mangalica powstała ze skrzyżowania pospolitego dzika, a także ras świń bakonyi i szalontai. Mięso mangalicy wyróżnia się bardzo dużą zawartością tłuszczu, przez co oceniane jest jako wyjątkowo smaczne.

Mangalica – historia rasy

Mangalica zaliczana jest do ras typowo węgierskiej. Tak mocno zakorzeniła się na terenach Wielkiej Niziny Węgierskiej, że krzyżówki z innymi świniami pastwiskowymi, powodowały duże różnice fenotypowe. Liczba mangalic rosła z dekady na dekadę przez cały XIX wiek. Niestety, pomór świń, który miał miejsce 1885 roku (i trwał aż 20 lat), przyczynił się do wymarcia aż 95% wszystkich zwierząt (spośród 4,5 milionów). Od tego czasu stan pogłowia tylko się zmniejszał.

Zarówno I, jak i II wojna światowa przyczyniła się znacznego zmniejszenia się populacji mangalic. W końcówce lat 50. ubiegłego wieku hodowla mangalic stopniowo ustępowała bardziej nowoczesnym rasom. Aby nie doszło do całkowitego obumarcia gatunku, postanowiono, że od 1974 roku mangalica staje się rasą chronioną.

Mangalice dzisiaj

Obecnie za zachowanie rasy odpowiedzialna jest Dyrekcja ds. Hodowli Zwierząt Urzędu Rolnictwa. Mięso z mangalicy wykorzystywane jest przede wszystkim do produkcji hiszpańskiej szynki o nazwie serrano. Jednym z popularniejszych produktów jest także słonina, często wędzona za pomocą dymu z drewna bukowego.

Mangalica – odmiany rasy

Obecnie wyróżnia się kilka odmian świń rasy mangalica:

• ruda – osiąga znaczne masy ciała. Jest krzyżówką odmiany blond i kędzierzawej świni szalontai. Wyróżnia się bardzo dużą płodnością;
• blond – najbardziej rozpowszechniona wśród hodowców świń. Idealnie sprawdza się w hodowli otwartej i zamkniętej. Jest mało wymagająca i szybko przybiera na masie. Wykorzystuje się ją na tłuszcz i mięso. W jej obrębie wyróżnia się jeszcze kilka odmian;
• jaskółcza – drobna rasa świń. Powstała po skrzyżowaniu ze sobą odmiany blond i czarnej. Ma charakterystyczne umaszczenie: brzuch w jasnych odcieniach, a grzbiet czarny;
• czarna – wymarła. Wyróżniała się bardzo dużą odpornością;
• dzika – występuje stosunkowo rzadko.

Mangalica to rasa, która uważana jest na Węgrzech za dobro narodowe. Z mięsa produkuje się przede wszystkim smalec i słoninę. Zwierzęta te pokryte są bardzo grubą, kręconą szczeciną. Ich głowa, w stosunku do całego ciała, jest stosunkowo niewielka.

Mięso mangalicy

Mięso pozyskane z mangalicy wyróżnia się wysoką zawartością tłuszczu i nieco ciemniejszym kolorem. Należy jednak podkreślić, że chodzi o zdrowe, nienasycone kwasy tłuszczowe. Najczęściej przeznaczone jest na aromatyczną pieczeń, peklowany boczek, kiełbasę i surowe wędliny długodojrzewające. Co ciekawe, na tłuszczu z mangalicy można także z powodzeniem smażyć faworki i pączki.

Mangalica – krzyżówki

Tak jak każdy rodzaj wieprzowiny mangalica jest bardzo często krzyżowana z innymi rasami. Celem takiego zabiegu jest poprawa niektórych cech. Obecnie dwiema najbardziej znanymi krzyżówkami mangalicy są:

• báznai – stanowi samodzielną rasę;
• uszlachetniona mangalica – wyróżnia się bardzo wysoką płodnością i szybkim wzrostem. Jest skrzyżowaniem mangalicy z knurami o bardzo wysokiej zawartości tłuszczu, co sprawia, że mięso jest wyjątkowo pożywne.

Warto zaznaczyć, że mangalica nie nadaje się do chowu na szeroką skalę tzw. przemysłowego. Najczęściej można spotkać je zatem w hodowlach ekologicznych. Wówczas nie są karmione gotowymi paszami (również w miesiącach zimowych), a m.in. obierkami z jabłek, warzywami i nasionami.

Inne popularne rasy świń hodowlanych

Na świecie hoduje się wiele ras świń hodowlanych. W Polsce największą popularnością cieszą się:

• biała zwisłoucha – najczęściej spotykana na polskich wsiach. Osiągają masę do 350 kg. Wyróżniają się stosunkowo szybkim dojrzewaniem, jednakże są wrażliwe na czynniki środowiskowe. Z tego względu wymagają one specjalnych warunków hodowlanych;
• wielka biała polska – późno dojrzewające. Lochy są silne, wyróżniają się dużą mlecznością i doskonale sprawdzają się w chowie wielostadkowym;
• puławska – cechuje je szybkie tempo wzrostu. Knury osiągają masę do 350 kg, natomiast lochy do ok. 280 kg. Mięso przeznaczone jest do wytwarzania produktów regionalnych;
• złotnicka biała – przeznaczone są do intensywnego chowu. Osobniki są odporne na czynniki chorobotwórcze i mają niskie wymagania względem pasz. Mięso ma typową, marmurkową strukturę;
• złotnicka pstra – mięso nadaje się przede wszystkim do wyrobu szynek długo dojrzewających. Zwierzęta cieszą się dobrą odpornością na czynniki zewnętrzne i hodowane są najczęściej w gospodarstwach ekologicznych.

Mangalica jest powszechnie hodowaną rasą świń. Jej mięso wykorzystywane jest przede wszystkim w kuchni hiszpańskiej, a także stanowi doskonały surowiec do produkcji peklowanego boczku i długo dojrzewających szynek. Ich hodowla powinna być ekologiczna, co nieco zwiększa koszt utrzymania tych zwierząt.